Tijdens de zomer van 2021 verwoestten dramatische branden bijna 140.000 hectaren bos in Griekenland. Velen van jullie hebben WWF gesteund tijdens deze crisis. Een jaar na de ramp maken we de balans op. 

Op het hoogtepunt van de catastrofale branden in de zomer van 2021 in Griekenland en Turkije kreeg WWF van jullie veel steun om te helpen bij de bestrijding van deze ramp. Dankzij jullie konden we noodhulp bieden en materiaal leveren, dieren in nood redden, brandweerlieden ondersteunen. Nogmaals bedankt: jullie hebben echt het verschil gemaakt. 

Maar jullie donaties hebben ook bijgedragen aan een werk van langere adem: een grondige analyse maken van het herstelbeheer. Het doel hiervan is een land te creëren met veerkrachtigere bossen, om het ergste in de toekomst te voorkomen. 

Ontvlambare ecosystemen en onvoldoende preventie

Bosbranden zijn er elk jaar in Griekenland. Maar in 2021 vielen ze op door hun intensiteit en hun oncontroleerbare karakter. Hiervoor waren er verschillende redenen. Ten eerste was de zomer van 2021 de heetste in 30 jaar. Bovendien was de winter erg zacht geweest. De luchtvochtigheid was daardoor erg laag en de temperaturen liepen enorm hoog op: tot meer dan 40°C. Tot overmaat van ramp bleven de nachten ook warm. 

“Dit alles heeft het land erg kwetsbaar gemaakt. En de toenemende klimaatverandering zal deze verschijnselen alleen maar versterken. Onze ecosystemen worden steeds brandbaarder en dan kan alles ons heel snel ontglippen”, legt Εlias Tziritis uit, bosbrandspecialist van WWF-Griekenland en vrijwillig brandweerman. 

Nochtans leek het land redelijk goed voorbereid: “Na de catastrofale branden van 2017 hadden we méér brandweerlieden, méér helikopters, méér materiaal. Vandaag hebben we zelfs de grootste luchtvloot van Europa. We konden niet beter voorbereid zijn. Maar desondanks waren de branden al snel oncontroleerbaar.” 

De reden hiervoor is eenvoudig: wanneer er gedurende een korte periode grote branden zijn, kan het brandbestrijdingssysteem het niet alleen aan en stort het in elkaar. 

“Het afgelopen jaar is het bewijs dat het systeem niet werkt. Je kan zoveel investeren als je wilt in materiaal en vrijwilligers; als je niet investeert in preventie, word je al heel snel ingehaald. Dit systeem is niet veerkrachtig genoeg, omdat het niet opgewassen is tegen het toenemend aantal branden. Vorig jaar waren er in totaal 10.000 bosbranden. Maar slechts 10 tot 15 ervan waren verantwoordelijk voor de meer dan 100.000 hectaren die afgebrand zijn over een periode van tien dagen”, herinnert Elias Tziritis zich. 

Vandaag is de verhouding nogal onevenwichtig: de overheid investeert slechts 16% in brandpreventie, tegen 84% in brandbestrijding. 

Na de zomer van 2021 had WWF-Griekenland dan ook een missie: duidelijk maken dat het herstel van vandaag de preventie van morgen is. En dat de natuur onze beste bondgenoot blijft. 

“Het herstel van vandaag is de preventie van morgen”

De klimaatverandering is een feit: we moeten er dus mee leren omgaan, zonder de ogen te sluiten voor een probleem dat met de jaren alleen maar groter zal worden. Zo zijn er aan het begin van deze zomer in een tijdsspanne van amper een week al 300 branden uitgebroken.  

Om het aantal incidenten met dramatische gevolgen te beperken, moet prioriteit worden gegeven aan de veerkracht van landschappen en aan beter bosbeheer. 

“In Griekenland hebben we twee grote problemen: ten eerste hebben we niet langer een afwisselend landschap zoals vroeger. Mensen verstedelijken steeds meer, en er zijn steeds minder kleine landbouwbedrijven. Daardoor zijn er minder open ruimtes, die als buffer kunnen fungeren. 

Omdat er geen bosbeheer is, blijft de dode vegetatie liggen. Maar de seizoenen worden warmer en droger. Deze dode bomen zijn extreem brandbaar, ze worden letterlijk brandstof!“, benadrukt Elias Tziritis. 

Dit jaar heeft WWF-Griekenland, dankzij de donaties, een analyse gemaakt van de getroffen gebieden. Het is de bedoeling dat lokale gemeenschappen, maar ook de overheid, die analyse gebruiken om een veerkrachtiger bossysteem te ontwikkelen. Het doel is uiteraard herstel, maar op een intelligente manier, met een verscheidenheid aan bomen en met open ruimtes die een rijke biodiversiteit kunnen verwelkomen. 

“Je wilt niet dat bossen alleen maar brandbestendig zijn. Je wilt ook dat ze een ecologische waarde hebben. Het is een combinatie van verschillende criteria. Dat doe je dus niet om het even hoe of om het even waar.” 

Dit jaar zijn de veranderingen nog bescheiden en traag aan de kant van de overheid. Maar volgens Εlias Tziritis is er sprake van een groeiende bewustwording, en dat geeft hoop voor de toekomst. 

“In 2021 werden we dankzij ons intense politieke inspanningen eindelijk gehoord. Voor het eerst maakte preventie deel uit van het politieke debat. De veranderingen zijn nog klein, maar we hopen echt dat de mentaliteit blijft evolueren.” 

Bedankt om mee te werken aan deze ontwikkeling! 

Binnenkort meer over Turkije een jaar na de branden.