5 dingen om te begrijpen over de wereldwijde bosbranden
5 dingen om te begrijpen over de wereldwijde bosbranden
De Amazone, Middellandse Zee, Australië, Rusland, Californië… Dramatische branden verspreiden zich deze zomer als een lopend vuurtje. Het is duidelijk dat een tijdperk van extremen is begonnen. Al in het voorjaar van 2020 zagen we een toename van bosbranden met 13% ten opzichte van 2019, dat zelf al als een recordjaar te boek stond. Maar is alleen klimaatverandering verantwoordelijk voor deze rampen? Neem vijf minuten de tijd om deze branden, hun oorzaken en de mogelijke oplossingen te begrijpen.
Met de toename van extreme weersomstandigheden in de afgelopen maanden, lijkt de planeet in realtime en in sneltempo de grimmige conclusies van het laatste IPCC-rapport te willen illustreren. Overstromingen, tyfoons en uiteraard de dramatische branden, het hele gamma komt aan bod overal op de planeet. In vijf alinea’s leggen we het probleem van de branden, nu helaas onderdeel van ons leven, uit. Wees gerust: niet alles is verloren!
1. Klimaatverandering en bosbranden versterken elkaar
Bijna alle habitats, of het nu bossen, steppes, weiden of savannes zijn, worden aanzienlijk beïnvloed door de gevolgen van klimaatverandering: veranderingen in de regencyclus, in de hoeveelheid water en vochtigheid in de bodem, in de energie van de wind, de frequente droogte en de woestijnvorming die op de planeet voortschrijdt met een snelheid van 11 miljoen hectare per jaar.
Makkelijker gezegd, langdurig warmer en droger weer vergemakkelijkt het ontstaan van een bosbrand en maakt de verspreiding ervan moeilijker te beheersen. En alsof dat nog niet genoeg is, nemen klimaatverandering en branden erdoor toe: de enorme hoeveelheden CO2 die vrijkomen dragen bij aan klimaatverandering, waardoor bosbranden toenemen, enzovoort. Het is een vicieuze cirkel. Het resultaat: de branden die vandaag branden, zijn intenser, groter en gaan langer mee dan voordien.
Wanneer bossen terug groeien na de vlammen, is de vegetatie bovendien kleiner, droger en jonger dan eerst. Afhankelijk van de soort hebben bomen gemiddeld 25 tot 30 jaar nodig om een maximale hoeveelheid CO2 vast te leggen. En naarmate de tijd tussen twee branden kleiner wordt, is deze levensverwachting moeilijk te realiseren.
2. Sommige menselijke activiteiten zijn een directe oorzaak van de branden
Naast ons aandeel in de klimaatverandering, is de mens ook direct verantwoordelijk, al dan niet opzettelijk, voor 75% van de bosbranden: degradatie, niet-duurzame consumptie, ontbossing, gebrek aan beheer, verwaarlozing. Zo komen alle ingrediënten voor verwoestende branden samen.
Veroorzaakt door de brandstichters of criminelen, voor kleine en grote belangen, worden branden in een oogwenk echte mega-branden: brandhaarden die steeds talrijker en groter worden, door het oppervlak dat wordt beslaan, door de snelheid van de voortplanting en door de bereikte temperatuur. Echte klimaatrampen, die de klimaatverandering alleen maar aanwakkeren.
Maar het betekent ook dat een deel van de oplossing binnen handbereik ligt. Geen mirakel zal het probleem van de ene op de andere dag oplossen, maar met het juiste gedrag gaat er niets verloren.
3. Soms zijn branden ook voordelig
Natuurlijk ontstane bosbranden, meestal door blikseminslag, spelen een belangrijke rol in natuurlijke kringlopen. Ze dragen bij aan de biodiversiteit en het herstel van bossen, graslanden en struiken in veel verschillende ecosystemen. Ze verwijderen oude vegetatie, brengen voedingsstoffen terug naar de bodem en laten de zon de bosbodem bereiken. In sommige bossen komen van nature elk droog seizoen branden voor.
Sommige bomen, zoals sequoia's in de Verenigde Staten, eucalyptus in Australië en dennen in Zuid-Europa, hebben zelfs vuur nodig om zaadafgifte en regeneratie mogelijk te maken. Eén van de problemen is echter wanneer branden uit de hand lopen, en als ze dat doen, kan de schade catastrofaal zijn.
4. Er is een verschil tussen de branden in de Amazone en in Europa
Op het noordelijk halfrond zijn de meeste door de mens veroorzaakte branden te wijten aan nalatigheid (verbranding van afval en puin, industriële ongevallen, lozingen in de landbouw, enz.). In Europa kan dit oplopen tot 95%!
In de tropen en subtropen worden bosbranden met menselijke oorsprong meestal opzettelijk aangestoken om landgebruik te wijzigen: voor ontginning of voor landbouw. Naast het feit dat een ongelooflijk aantal branden illegaal is, kunnen ze ook oncontroleerbaar worden en in slechts een paar uur tijd hele stukken bos opslokken.
Ook belangrijk om op te merken: tropische bossen zijn minder goed bestand tegen brand. En gezien hun bijdrage aan koolstofopslag zijn ze een prioriteit voor preventieve acties!
5. Nee, dit alles is NIET onvermijdelijk
We kunnen niet stil blijven staan en de groene longen die ons in leven houden zien verdwijnen.
Bij WWF zetten we de maximale middelen in om de oorzaken van branden te voorkomen. Dit doel staat bijvoorbeeld centraal in onze #Together4Forests-campagne, waarin meer dan een miljoen mensen opriepen voor een nieuwe sterke Europese wet om bossen en andere ecosystemen op de planeet te beschermen.
Op dit moment wordt deze wet besproken door de regeringen van de EU. Deze nieuwe wet kan het effect dat de consumptie in de EU op de natuur en de mensenrechten heeft, verminderen en bedrijven en financiële instellingen ter verantwoording roepen.
Deze zomer kan je de Europarlementariërs vragen zich in te zetten voor een ambitieuze EU-wet tegen ontbossing. Zoals het IPCC-rapport over klimaatverandering heel duidelijk maakt, wordt de 1,5°C-doelstelling van het akkoord van Parijs steeds onhaalbaarder. We kennen het probleem, we kennen de oplossingen - nu is het tijd om ze in de praktijk te brengen. Het wordt tijd dat er op alle niveaus krachtige beslissingen worden genomen.
Zoals het IPCC-rapport over klimaatverandering heel duidelijk maakt, wordt de 1,5°C-doelstelling van het akkoord van Parijs steeds onhaalbaarder. We kennen het probleem, we kennen de oplossingen - nu is het tijd om ze in de praktijk te brengen. Het wordt tijd dat er op alle niveaus krachtige beslissingen worden genomen.
Met uw hulp kunnen we helpen de bossen van de wereld, die essentieel zijn voor ons voortbestaan te redden en beleid te eisen dat eindelijk de uitdaging aangaat die voor ons ligt tijdens COP27.