Brussel, 18 maart 2024 - Als de hele wereld zou consumeren zoals de Belgen, zouden de natuurlijke hulpbronnen nu zaterdag 23 maart al opgebruikt zijn. Dan is het de Belgische ‘Overshoot Day’ en wordt wereldwijd bovendien ook Earth Hour georganiseerd. Ons systeem loopt tegen de grenzen van de planeet aan en op Europees niveau is er een plan om de natuur en haar kostbare hulpbronnen ademruimte te geven: de natuurherstelwet. Uit een zopas uitgevoerde enquête door iVox, in opdracht van WWF-België, blijkt dat 82% van de Belgen groot voorstander is van meer natuurherstel. Maar dat is buiten verschillende Vlaamse politici gerekend. De Europese natuurherstelwet leek twee weken geleden gestemd, maar de Vlaamse regeringspartijen Open Vld, N-VA en CD&V willen die nu alsnog doen mislukken op Europees niveau. 

Als alle aardbewoners zouden leven zoals de Belgen, zouden we 4,1 planeten aarde nodig hebben. Op 23 maart zouden we dan alle natuurlijke rijkdommen die de planeet op een jaar tijd kan genereren al opgebruikt hebben. Die drie extra planeten hebben we niet. Gelukkig kwam er met de Europese Green Deal een plan dat de natuur en zijn hulpbronnen moet vrijwaren. De natuurherstelwet is een belangrijk onderdeel van de Green Deal. 

Sinds de publicatie van het wetsvoorstel door de Europese Commissie in juni 2022, heeft deze wet een ongeziene desinformatiecampagne door conservatieve politici en een onzettend polariserend debat doorstaan. Nooit eerder werd natuur zo gepolitiseerd en werd een loopje genomen met de wetenschap. Toch heeft deze wet het hele Europese wetgevingsproces nu bijna doorlopen. In november 2023 bereikten de Europese lidstaten, de Europese Commissie en het Europees Parlement een compromis dat onder andere tegemoet kwam aan de Vlaamse vraag om rekening te houden met regionale kenmerken en dichtbevolkte gebieden, en deze tekst werd op 27 februari goedgekeurd door het Europees Parlement.  

Dwarsbomen 

Wat nog rest is de officiële goedkeuring door de lidstaten. Dat is normaal gesproken een formaliteit omdat de lidstaten in november 2023 al groen licht hebben gegeven, maar dat is buiten sommige Belgische beleidsmakers gerekend.  
 
Tijdens de boerenprotesten nam de Vlaamse Regering (bestaande uit N-VA, Open VLD en CD&V) in haar landbouwakkoord op dat de ze zich zal blijven verzetten tegen de natuurherstelwet en het andere regeringen in België en in de EU oproept om de wet ‘on hold’ te zetten. Zoals we eerder al samen met meer dan 30 organisaties aangaven, zullen de fundamentele problemen van boeren niet verdwijnen door milieuregels te versoepelen. In navolging van het landbouwakkoord schreef Vlaams minister van omgeving Zuhal Demir (N-VA) minder dan een week voor de stemming in het Europees Parlement een brief naar Premier De Croo waarin ze oproept om de natuurherstelwet niet verder op de Europese agenda te zetten. Meer nog: ze vraagt hem om de Europese Commissie te overtuigen om het wetsvoorstel volledig terug te trekken.  

Vlak na de goedkeuring in het Europees Parlement kondigde Open-VLD voorzitter Tom Ongena aan op zoek te willen gaan naar voldoende Europese lidstaten om de natuurherstelwet alsnog te blokkeren. Dit soort strapatsen zijn ongezien en ongehoord voor het land dat het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie bekleedt. Van het voorzittend land wordt verwacht dat het optreedt als een dealmaker en neutrale facilitator, die boven het eigen nationale belang uitstijgt. De voorzitter moet onder andere de EU-agenda voortzetten, goede wetgeving opstellen en samenwerking tussen de lidstaten bevorderen. De partij van onze premier en de andere Vlaamse regeringspartijen laten het na dit op een integere manier te doen, en als uithangbord van het Belgische voorzitterschap maakt ons land dus geen te beste beurt.  

De Belgen zijn voor 

WWF-België heeft tussen 14 en 19 februari 2024, toen het nieuws gedomineerd werd door de boerenprotesten, een studie (zie bijlage onderaan) laten ondernemen door marktonderzoeksbureau iVox om te peilen naar de attitudes van de Belgen tegenover natuur, natuurbeleid en specifiek de natuurherstelwet. Daaruit blijkt dat 82% van de Belgen overtuigd voorstander is van meer natuurherstel, en dit blijft gelijk over het hele politieke spectrum. Bijna 90% van de Belgen vindt natuur belangrijk en ziet de voordelen die natuur heeft voor onze maatschappij, vooral de voordelen voor onze gezondheid (78%), de ecosysteemdiensten die natuur vervult (70%), en de mogelijkheden voor rust en recreatie (66%).  

Het wordt helemaal interessant als we de Belgen bevragen over de principes van de natuurherstelwet. Meer dan 84% vindt dat onze overheden zich meer moeten inzetten voor het herstel van minstens 30% van de natuur op land en in zee in slechte staat tegen 2030, en meer dan 80% van de Belgen is dezelfde mening toegedaan wat betreft het herstel van minstens 90% van de natuur op land en in zee in slechte staat tegen 2050. Uit de enquête blijkt ook dat meer dan 80% van de Belgen aan beide kanten van de taalgrens vindt dat onze overheden bijkomende maatregelen moeten nemen om ervoor te zorgen dat natuurgebieden niet achteruitgaan. We stellen ook vast dat 83,6% van de Belgen vindt dat onze overheden meer moeten inzetten op het verbeteren van de biodiversiteit in landbouwgebieden. De andere principes uit de natuurherstelwet zoals o.a. rivieren herstellen (90,3%), de populaties en diversiteit van bestuivers vergroten (88%) en waardevolle natuur binnen en buiten natuurgebieden herstellen (81,6%) worden eveneens ruim gesteund. Verder berekende WWF dat het bij benadering 286 miljoen euro per jaar kost tussen nu en 2030 om onze natuur te herstellen. Als we deze rekening presenteren aan het iVox-panel zegt bijna 80% dat ze nog steeds vinden dat België de natuurherstelwet moet uitvoeren. 

Het uur van de waarheid voor natuur 

Door de natuurherstelwet te boycotten, gaan sommige politici dus lijnrecht in tegen de overtuiging van de Vlamingen, Brusselaars en Walen om ons leefmilieu te herstellen en beschermen. Wij zien allemaal dat natuur een cruciale voorwaarde is voor een goed leven in België, met proper drinkwater, gezonde lucht, voldoende groene ruimte, veerkrachtige landbouw en als buffer tegen klimaatrampen. Maar verschillende beleidsmakers volgen deze redenering niet en laten zich leiden door andere belangengroepen dan de bevolking.  

De slogan van Earth Hour is ‘Het grootste uur voor de natuur’. In Europa zou het tijdens de stemming van de Raad van de EU wel eens ‘De grootste nederlaag voor de natuur’ of ‘Het teleurstellendste uur voor de natuur’ kunnen worden.  

Dit mogen we niet laten gebeuren, want laten we niet vergeten: de natuur, dat zijn wij.  

Bijlage: iVox-poll

Over de iVox-studie:
iVox heeft in opdracht van WWF-België een marktonderzoek uitgevoerd over natuurattides en natuurbeleid bij 2000 Belgen ouder dan 18 en representatief op taal, regio, geslacht, leeftijd en opleidingsniveau tussen 14 en 19 februari 2024. De maximale foutenmarge bij een steekproef van 2000 respondenten binnen de Belgische populatie is 2,08%.

Over Earth Hour:
Earth Hour is de grootste jaarlijkse mobilisatie voor de planeet, in het leven geroepen door WWF in 2007. Op 23 maart 2024 om 20.30 uur zullen miljoenen mensen actie ondernemen of hun lichten uitdoen om de aandacht te vestigen op de wereldwijde klimaat- en biodiversiteitscrisis. Net als vele andere monumenten over de hele wereld (de Eiffeltoren, het Sydney Opera House, enz.) zullen de lichten op de Grote Markt in Brussel en het Atomium symbolisch worden gedoofd om 20.30 uur gedurende één uur. Tegelijkertijd wordt er in de Beurs van Brussel, die in duisternis wordt gehuld, een silent disco georganiseerd om de natuur te vieren en verbinding te creëren door middel van muziek. Het evenement is gratis en voor iedereen toegankelijk. Het wordt georganiseerd in samenwerking met de Stad Brussel.
Meer informatie: https://wwf.be/nl/campagnes/earth-hour 

Over Overshoot Day:
Elk jaar berekent de NGO Global Footprint Network "Overshoot Day" op basis van drie miljoen statistieken uit 200 landen. Dit is de dag waarop we meer vis hebben gevangen, meer bomen hebben gekapt, meer land hebben bebouwd en meer land hebben bewerkt dan de natuur in een jaar kan leveren. Het markeert ook het moment waarop onze uitstoot van broeikasgassen groter is dan onze oceanen en bossen kunnen absorberen. Vanaf 23 maart 2024 zal ons land zijn krediet voor de natuurlijke hulpbronnen die de aarde in een jaar kan produceren, hebben opgebruikt. Met andere woorden, we zouden meer dan vier planeten nodig hebben als de hele mensheid zou leven zoals we in België doen! Dat is veel meer dan de mondiale voetafdruk van de mensheid, die gemiddeld de hulpbronnen gebruikt die 1,7 aardes zouden kunnen produceren. Daarom komt de Belgische Overshoot Day vier maanden voor de Earth Overshoot Day, die vorig jaar op 2 augustus viel.