Als we de oevers van een rivier herstellen, zetten we een kettingreactie in gang. Meer ongewervelde dieren zorgen voor meer vissen, wat op zijn beurt resulteert in meer roofdieren en meer biodiversiteit in het algemeen. Dat is de opwaartse spiraal die we tot stand brengen in de Semois, de rivier die de levensbron en habitat vormt van de otter in België. Ontdek vijf soorten die er meegenieten van onze inspanningen.

Rivieren zijn altijd van vitaal belang geweest voor beschavingen over de hele wereld. Ze herbergen duizenden soorten en dragen bij aan de economie, voedselzekerheid en het welzijn van de mens. Ze zijn ook een doeltreffend middel tegen overstromingen. Helaas worden onze rivieren bedreigd door vervuiling, bouwwerken, dammen, invasieve soorten ... Slechts 23% van 's werelds langste rivieren stroomt zonder onderbreking. 

WWF streeft allang naar een wereld waarin stromen en rivieren vol leven zitten en op natuurlijke wijze naar de oceaan stromen, zonder kunstmatige barrières. Over de hele wereld lopen talloze projecten om rivieren te beschermen en te herstellen. Bijvoorbeeld van de Amazone, over de Donau, tot de Mekong.  

België, de Semois en de otter

Ook in België staat er veel op het spel. Onze rivieren werden lang verwaarloosd en hadden dus nood aan ingrijpende herstellingen om ze nieuw leven in te blazen. En het werk is nog lang niet gedaan. Sinds 2018 werken we vooral aan de Semois. Doel: de terugkeer van de otter ondersteunen. 

Waarom de otter? Omdat hij een paraplu-soort is. Dat wil zeggen dat elke actie die we ondernemen om hem te redden, een actie is die de hele voedselketen ten goede komt. Of we nu oevers en paaiplaatsen (de plaats waar vissen paren en hun eitjes afzetten) herstellen of de ecologische continuïteit verbeteren: met elke ingreep zorgen we voor een gezonder en veiliger leefgebied voor een waaier aan soorten. 

Hieronder vind je vijf voorbeelden van grote en kleine soorten die alleen al in de Semoisvallei meegenieten van otterbeschermingsacties:  

De ringoogparelmoervlinder en de blauwe vuurvlinder

Door reuzenbalsemien (een invasieve plant die de rivieroevers overneemt) weg te nemen, kunnen andere plantensoorten groeien. Zoals de adderwortel, die van levensbelang is voor het voortbestaan van bepaalde zeldzame soorten, waaronder deze twee prachtige vlinders: de ringoogparelmoervlinder  (Boloria eunomia) en blauwe vuurvlinder (Lycaena helle).  

Larven en andere ongewervelden  

Kleine ongewervelden  (Ephemerella ignita) onderaan de voedselketen leven tussen steentjes op de bodem van de rivier. Als er te veel erosie is, raakt de grond die naar de bodem zakt, verstopt en kunnen die kleine ongewervelden zich niet ontwikkelen. De rivieroevers herstellen zorgt dat er minder erosie is, want zo groeit er een sterker wortelstelsel. De steentjes op de bodem van de rivier komen dus minder vast te zitten in de grond. En zo kunnen larfjes er schuilen en zich voortplanten: dat betekent meer voedsel voor iedereen! 

De beekforel  

Meer larven betekent meer voedsel voor de beekforel (Salmo trutta fario). Die geniet mee van het herstel van de paaiplaatsen waar hij zich voortplant. De forel stelt het beter en dus vermenigvuldigt hij zich. Tot grote vreugde van zijn roofdieren, zoals de ijsvogel … en de otter.   

De ijsvogel 

IJsvogels (Alcedo atthis) eten graag kleine visjes. Wanneer er voedsel in overvloed is, zijn ze in hun nopjes. IJsvogels hebben dus baat bij wat we doen om te zorgen dat forellen zich vlot kunnen voortplanten. Bovendien maken ijsvogels hun nesten in oevers en beken. Ze hebben dus gezonde waterrijke gebieden nodig.  

De bever  

Door kunstmatige obstakels weg te nemen voor de otters, stromen rivieren weer door. Daar zijn bevers (Castor fiber) ook blij mee. Als echte rivieringenieurs bouwen bevers dammen die waterrijke gebieden creëren: de geknipte voortplantingsplek voor amfibieën, en plantensoorten leven er helemaal op. Zo ontstaat er dus een opwaartse spiraal!  

En de otter? Die haalt voordeel uit ál deze ingrepen: herstelde oevers bieden hem meer schuilplaatsen, paaigebieden zorgen voor meer vis. En door dammen weg te halen, zorgen we dat de otter zich vrij kan bewegen (en dat is nodig, want hij heeft een territorium van zo’n 20 à 40 km rivieroever!).  

En dat mensen ook houden van gezonde, levendige rivieren, dat staat buiten kijf!  

Maar zelfs van al het water ter wereld, is maar 2,5 % zoet water. Ervoor zorgen is dus een absolute prioriteit, voor zowel de natuur als de mens.