Zoals we afgelopen zomer hebben gezien, terwijl temperaturen de pan uit swingden, zijn boeren de eerste slachtoffers van klimaatverandering. De kwaliteit van hun gewassen hangt immers af van de duur en intensiteit van zonneschijn en neerslag, de kwaliteit van bodem en lucht, de aanwezigheid van bepaalde dier- of plantensoorten, enz. Al die omstandigheden vormen een delicate balans die nodig is voor de productie van gewassen.

We kunnen er echter niet om heen dat landbouw tegelijk slachtoffer is én deel van de oplossing. Dat zit zo: landbouw produceert grote hoeveelheden methaan en stikstofoxide, twee krachtige broeikasgassen. In België is landbouw verantwoordelijk voor maar liefst 10,4% van de uitstoot aan broeikasgassen. Methaan wordt door het vee geproduceerd tijdens de vertering door spijsverteringsprocessen en mestopslag (voornamelijk rundvee- en varkensteelt). Stikstofoxide-emissies worden voornamelijk uitgestoten via mestopslagin landbouwactiviteiten op gras- en akkerlanden. En dan hebben we het nog niet over de broeikasgasemissies als gevolg van ontbossing via onze import van soja en palmolie. België importeert ongeveer 1,8 miljoen ton soja - voornamelijk voor veevoer, waarvan ongeveer 60% afkomstig is uit Argentinië en Brazilië, twee landen waar nog steeds aan een razend tempo ontbost wordt, grotendeels om het proteïnerijke soja verbouwen. Ziet u de link?

Hoog tijd om het goede nieuws aan te snijden. Zoals vaker het geval, schuilt in het probleem ook de oplossing. Allereerst is de huidige manier van boeren allerminst onvermijdelijk. Er bestaan namelijk nogal wat andere manieren, die werken mét de natuur in plaats van tegen: agro-ecologie, regeneratieve landbouw, landbouw die gericht is op conservatie, biologische landbouw, agroforestry enz. Deze modellen hebben met elkaar gemeen dat ze slim gebruik maken van hoe natuurlijke ecosystemen werken. Deze methoden zijn vaak gebaseerd op gemengde systemen waarbij boerderijen hun veevoeder zelf betrekken uit hun andere landbouwactiviteiten. De ‘Voedsel Anders’-beweging in Vlaanderen groepeert een verscheidenheid aan organisaties en netwerken die streven naar eerlijke en duurzame voedsel- en landbouwsystemen, en ze winnen steeds meer aan belang.

Gemengde bedrijven hebben minder de neiging om te specialiseren. Dat biedt kansen om de veestapel in evenwicht te brengen met klimaat en omgeving. Als je beseft dat we in België 2 maal zoveel vlees produceren als we zelf verbruiken… dan weet je het wel.

Er staat een Copernicaanse omwenteling aan te komen in het Europese landbouwbeleid: waar de Europese Unie decennialang onze landbouwers aan het infuus legde van het landbouwbudget en hen dwong om te specialiseren en intensiveren verschuift nu de beslissingsmacht over de centen en het beleid naar de lidstaten. Dat betekent dat Vlaanderen ervoor kan kiezen landbouwers te helpen en compenseren om terug over te stappen naar een levend bedrijf dat samen met de natuur werkt in plaats van ertegen, om weer heerlijke voedingsproducten voort te brengen waar ze trots op kunnen zijn. En neen, de intensieve en industriële veeteelt is niet de enige optie. Laat ons nu deze kans grijpen. De boeren willen het, de consument wil het. Onze jongeren die op straat komen voor het klimaat willen het. Het is de hoogste tijd

Lees ook :

• Ons standpunt over de landbouwpolietiek
• Brochure : Een gezonde landbouw voor mens en natuur

Monica Schuster,
beleidsmedewerker voedsel en landbouw
bij WWF-België