Hoe leer je jongeren op een participatieve manier iets bij over klimaat, biologie, economie en samenwerking? Door op school een klimaattop te organiseren en leerlingen de sleutels in handen te geven. ‘We wijzen hen een land en thema’s toe, zij verrichten opzoekingswerk en onderhandelen daarna met andere landen’, vertelt Laura Willème

De bedoeling is om elkaars belangen te begrijpen, het grotere plaatje te zien en samen tot constructieve, globale oplossingen te komen, waarover finaal door de leerlingen gestemd moet worden. We zijn vandaag in een middelbare school in Gosselies, bij Charleroi, waar de leerlingen deze mini-COP geruime tijd voorbereid hebben tijdens de lessen.   

‘Ik had al van de COP gehoord’, zegt een van de leerlingen, ‘maar ik heb er nog nooit een bezocht.’ Een andere leerling reageert: ‘Dat is voor belangrijke mensen.’ Misschien nemen jullie later zelf wel deel aan een COP, voeren we aan. 

De leerlingen worden eerst in groepjes opgedeeld. Elk groepje leerlingen wordt een land toegewezen, gaande van België, Frankrijk Australië, Saudi-Arabië, Venezuela, Brazilië, India, China en Zambia tot Tuvalu.

Ludieke slogan 

Het eerste deel van de oefening bestaat erin dat ieder groepje leerlingen haar land komt voorstellen. Wat zijn de eigenschappen van het land? Wat zijn de grootste noden? De belangrijkste handelspartners? Is het land gevoelig voor klimaatverandering? Voor klimaatvluchtelingen? En hoe is het BBP de afgelopen jaren geëvolueerd? Dat soort vragen worden beantwoord tijdens de presentatie.  

Voor ieder land wordt ook een toepasselijke, ludieke slogan bedacht, zoals ‘Pays-Bas pedalez’ voor Nederland bijvoorbeeld, hintend op de voordelen van een fietscultuur. Ook tijdens de pauze blijven de leerlingen opgaan in hun rol. Een vertegenwoordiger van Saudi-Arabië voert aan dat 2050 toch wel nipt is voor de nieuwe regels rond emissies.  

De leerlingen die vandaag Zambia vertegenwoordigen, leggen het ecosysteem van dat land uit aan de hele zaal, en hebben het over de droogte waaronder het gebukt gaat. 

Daarna neemt de klimaatexpert de microfoon over. Alvorens de onderhandelingen tussen de landen straks opgestart worden, wijst hij nog op een paar wetenschappelijke feiten, inzichten en trends. ‘Geen actie ondernemen, zal uiteindelijk meer kosten dan nu de gepaste maatregelen nemen’, geeft hij de leerlingen mee. 

Deze rol van klimaatexpert in deze oefening wordt doorgaans opgenomen door iemand met een achtergrond in onderhandelingen of door een student in de klimaatwetenschap. 

Thema's en complexe alliancies

De aanwezige landen worden nu gegroepeerd per alliantie: 1) geïndustrialiseerde landen die maatregelen ten voordele van het klimaat willen nemen, 2) geïndustrialiseerde landen die geen maatregelen ten voordele van het klimaat willen nemen, 3) olie-exporterende landen, 4) BRICS-landen, en 5) landen die het meest getroffen worden door klimaatverandering. 

Elke alliantie van landen neemt plaats aan een aparte ronde tafel, waar de landen per alliantie tot een gemeenschappelijk standpunt moeten komen rond zes thema’s: 1) emissies, 2) de financiering van een klimaatfonds, 3) klimaatvluchtelingen, 4) voeding, 5) transport en 6) ontbossing. 

In een volgende fase gaan vertegenwoordigers van ieder land samenzitten per thema om akkoorden te vinden. Op het einde worden de oplossingen per thema voorgesteld aan de hele zaal. Dan moet door alle landen gestemd worden. 

Applaus en geroep 

De leerkracht biologie, die in deze school het initiatief nam om met WWF de mini-COP te organiseren, vertelt ons wat haar bedoeling is met deze oefening. ‘We willen leerlingen laten zien dat ze dingen kunnen veranderen, dat ze een belangrijke rol te spelen hebben later.’ 

De leerlingen dragen nu hun oplossingen naar voren. Per thema discussiëren ze druk voor het tot de stemming komt. ‘Op welke vluchten word je dan belast? En voor welke vormen van transport niet? De boot?’ Vingers gaan de lucht in, vragen worden gesteld, het geroezemoes houdt aan. Dan wordt er gestemd, het voorstel wordt goedgekeurd. Applaus en geroep stijgen op uit de zaal.

Eén wereld

Achteraf kaarten we nog even na en geven de leerlingen aan hoe ze persoonlijk tegen klimaat en natuur aankijken. ‘Het klimaat is belangrijk voor onze toekomst en die van de dieren’, legt een leerling uit. ‘En voor de toekomstige generaties’, vult een ander aan. ‘Het klimaat niet beschermen, zou egoïstisch zijn’, horen we ook. 

We vragen de leerlingen ook of ze deze mini-COP een interessante oefening vonden. ‘Ja, we ervaren hoe moeilijk het is om akkoorden te vinden. Sommige landen willen duidelijk minder inspanningen leveren.’ 

Of ze oplossingen zien, vragen we de leerlingen ten slotte. ‘We moeten zowel op het persoonlijke als op het politieke niveau inspanningen leveren’, luidt het. ‘En we moeten onszelf niet zien als verschillende landen zien, maar als één wereld’, besluit een van de leerlingen dan. 

Wilt je jouw leerlingen betrekken bij deze geweldige ervaring en hen bewust maken van de realiteit van het klimaatprobleem? Schrijf je dan hier in voor het evenement van volgend jaar: https://wwf.be/nl/scholen/climatechallengeschool