Dat koolstofnegatief leven mogelijk is, bewijst Suriname. Het land is voor zo’n 93% bedekt met regenwoud, en vangt dus meer broeikasgassen op dan het uitstoot. Dat maakt van Suriname een belangrijk leefgebied voor tal van diersoorten, waaronder de jaguar. Over die koning van de jungle is in Suriname nog niet veel geweten, dus zette WWF er een monitoringproject op poten.

‘De jaguar is een erg belangrijke soort voor Suriname', vertelt Surinaamse biologe Vanessa Kadosoe (zie foto). Zij voert bij NeoWild onderzoek naar de jaguar, een dier waar ze al van kindsbeen af door gefascineerd is. 'Hij draagt bij aan de instandhouding van bossen en ecosystemen. Jaguars komen enkel voor in kwaliteitsvolle habitats met voldoende prooidieren. Waar je jaguars vindt, verkeert de omgeving dus in goede staat.’

Dat maakt van de jaguar een paraplusoort: met de maatregelen die WWF treft om de jaguar te beschermen, houden we grote gebieden bossen in goede staat. Daar hebben andere wilde dieren – ocelotten, poema’s, rode spiesherten … – baat bij, net als de lokale gemeenschappen!

WWF wil dus te weten komen hoe het gaat met de jaguarpopulaties in Suriname. Daarvoor kunnen we rekenen op de steun van universiteit AdeKUS en ngo’s zoals ACT-Suriname (Amazon Conservation Team) en NeoWild.

Aan de top van de voedselketen

‘De jaguar heeft 85 prooidieren’, weet Vanessa. Dat plaatst het roofdier aan de top van de voedselketen. Daar vervult hij een belangrijke rol: al jagend houdt de jaguar de populaties herbivoren (agoeti’s, rode acouchy’s, tapirs, paca’s …) onder controle. En dat is positief voor de lokale gemeenschappen, want als de kuddes grazers te groot worden, komen ze kostgronden (land waarop Surinamers producten telen voor eigen gebruik) leegeten.

Door die informatie te verspreiden, kunnen we de angst voor de jaguar weghalen en benadrukken dat zijn aanwezigheid ook voordelen heeft. De lokale gemeenschappen zien de jaguar namelijk nog vaak als een bedreiging. Hij valt soms vee aan, wat zorgt voor angst en agressie ten opzichte van de soort.

Maar één roofdier dat sterker is: de mens

Zelfs aan de top van de voedselketen is de jaguar niet veilig. Er is nog één roofdier dat sterker is: de mens. Zijn prachtige vacht en sterke tanden maken van de jaguar een gegeerde prooi voor stropers. De illegale handel in jaguarproducten komt plots en snel op in Suriname. Ook dat wil WWF met de nationale jaguarwerkgroep bestrijden, onder meer via bewustmakingscampagnes.

De mens maakt het bovendien moeilijker en moeilijker voor de jaguar om zich vrij doorheen zijn koninkrijk te bewegen. In het noorden moet het regenwoud plaats ruimen voor verstedelijking. Op andere plaatsen moet de wildernis wijken voor bosbouw en illegale goudmijnen. Onwettige goudwinning brengt bovendien andere problemen met zich mee, waaronder kwikvergiftiging. Kwik is uiterst verontreinigend en tast de volledige voedselketen aan. Zelfs honderden kilometers verderop vormt dat een bedreiging voor alle leven. Ook voor de lokale gemeenschappen, dus.

Jaguarmonitoring: leefgebieden bespieden

De jaguar heeft in Suriname te kampen met tal van bedreigingen. Om hem te kunnen beschermen, lanceerde WWF het nationale jaguarmonitoringproject. Vanessa vertelt er meer over: ‘Met deze studie willen we nagaan hoeveel jaguars er in Suriname leven. Zijn ze bedreigd? Nemen de populaties af? Om dat te weten te komen, moeten we zo lang mogelijk onderzoeken uitvoeren in verschillende gebieden. Zo willen we een goed beeld krijgen over de populatiedichtheid van de jaguars.’

Met wildcamera’s verzamelt WWF waardevolle beelden op zes pilootsites in Suriname (zie afbeelding). We tellen er niet enkel de jaguars, maar ook hun prooidieren. Bovendien brengen we de vegetatie in de leefgebieden in kaart. Voor dat alles kan WWF rekenen op de hulp van lokale Amazon Conservation Rangers. Zij kregen de nodige opleiding om wildcamera’s te plaatsen en te onderhouden, en om de beelden aan de projectpartners te bezorgen. Dat de lokale gemeenschappen een belangrijke rol spelen in het monitoringproject, is logisch: zij kennen de bossen natuurlijk het best.

Doel: nationale strategie om de jaguar te beschermen

Het nationale jaguarmonitoringproject is het eerste van zijn soort in Suriname. De metingen die WWF nu uitvoert, moeten een referentie opleveren voor toekomstige monitoringprojecten. Zo zien we hoe de jaguarpopulatie evolueert en welke impact menselijke activiteiten hebben op zijn leefgebied. Verder onderzoek is dus erg belangrijk, want het uiteindelijke doel is een nationale jaguarstrategie op poten te zetten. Die strategie moet leiden tot meer beschermde gebieden en duidelijke reglementering voor de bescherming van de jaguar.

Hand in hand met lokale gemeenschappen

Als deel van het onderzoek sprak WWF met leden van de lokale gemeenschappen over hun ervaringen met mens-jaguarconflicten. Daaruit leerden we dat de samenleving op sommige plaatsen moeizaam verloopt. Bijvoorbeeld in Peperpot, waar jaguars soms vee aanvallen.

Positievere reacties kwamen uit Sipaliwini en Curuni. Daar vroegen de gemeenschappen om meer informatie, zodat ze kunnen helpen om de jaguar te beschermen. Ook in Bigi Poika, waar de gemeenschap via verhalen en liederen nog een sterke cultureel-spirituele band heeft met de jaguar, willen mensen ervoor zorgen dat deze iconische soort gedijt. Together possible!

Wat kan ik doen om de jaguar te helpen?

Wil je WWF helpen om de jaguar te beschermen? Dat kan! Adopteer symbolisch een jaguar om onze jaguarprojecten te steunen.