De das, de grootste marterachtige van België, herken je meteen. Hij is echter discreet en komt alleen bij het vallen van de avond tevoorschijn. Geleidelijk aan herstelt de populaties zich in weer in ons land. De Belgische natuurfotograaf Michel d'Oultremont stelt hem graag aan je voor.

DEZE TEKST WORD JE AANGEBODEN IN SAMENWERKING MET MICHEL D’OULTREMONT – VOORTAAN HELPEN WE JE ELKE MAAND EEN ANDER DIER TE OBSERVEREN IN BELGIË TERWIJL JE DOOR DE NATUUR WANDELT. AAN DE HAND VAN DE SCHERPE BLIK VAN DE JONGE BELGISCHE DIERENFOTOGRAAF MICHEL D’OULTREMONT, DIE MEERMAALS INTERNATIONAAL BEKROOND WERD, LATEN WE JOU DE ONGELOOFLIJKE DIVERSITEIT EN SCHOONHEID BEWONDEREN DIE ONS OMRINGT.

Grote neus, kleine ogen, zwarte en witte lijnen, log lichaam en korte poten: je zult het al geraden hebben, het is onze das. Hoewel hij bij iedereen gekend is, is de grootste marterachtige in België, een nachtdier, zeer discreet. "Hij is onze prins van de nacht. Hij laat zich zomaar in zijn geheel zien. Met zijn schaduw, zijn hoofd….weet hij er de spanning wel in te houden. Hij is zo mooi," zegt Michel d'Oultremont.

De das werd lange tijd bejaagd in België, en deed het daarom niet goed. Nu hij beschermd is, herstelt de soort zich geleidelijk aan. "Vroeger leefden ze alleen op zeer afgelegen plaatsen zoals de Ardennen, maar nu ze zich herstellen, verspreiden ze zich en komen ze dichterbij. Er is er zelfs een gezien in Brussel," legt Michel uit.

De das, herkenbaar maar verrassend

Zijn belangrijkste fysieke kenmerk zijn de witte, olieachtige lijnen die over zijn kop lopen. Weinig mensen kennen hem echt. Zo maakt hij met zijn grootte indruk op iemand die hem nooit heeft gezien. "Hem in levende lijve zien is vaak verrassend, want hij is groter dan je denkt. Hij is zo groot als een gemiddelde hond!"

Hij kan tot 20 kg wegen en tot 75 cm lang zijn. Op zijn korte poten, beweegt de das zich snel voort. Tijdens zijn "wandeltochten" laat hij kleine berensporen achter. "Je kunt ook gemakkelijk zijn voetafdruk herkennen: die lijkt op die van een beer, maar dan kleiner."

Zijn grijze lichaam is bedekt met een dikke vacht. "Zijn haar is zeer fijn en dicht, dus ideaal voor het koude winterweer. Maar daarom was zijn haar natuurlijk ook perfect voor het maken van een scheerkwast."

De das, de clan van het hol

De das leeft in een hol in een familie-eenheid. Deze clan bestaat uit een paar "ouders", vergezeld door de dassen van het huidige en het vorige jaar. Het kunnen er makkelijk acht zijn. "Het kan ook gebeuren dat ze hun habitat delen met vossen. In dit geval komt de vos uit het ene hol en de das uit het andere.”

Meestal zijn holen erfstukken: ze worden vaak van generatie op generatie bewoond.

"Het hol is supergoed georganiseerd: ze richten de kamers in met alles wat ze kunnen vinden dat zacht is, zoals mos, stro, dode bladeren. Er is een kamer waar ze voedsel opslaan voor de winter en wanneer de jongen worden geboren. Ze zoeken voedsel dat niet snel bederft zoals noten bijvoorbeeld en dan is er nog hun toilet, meestal buiten het hol. Dit zijn net kleine droge toiletten.

Ze besteden veel tijd aan het verzorgen van hun holen. Je weet dat een hol inde maak is als er verse aarde voor ligt, want de das spendeert veel tijd met schoonmaken.”

Als de das, prins van de nacht, gaat eten…

Het is tijdens het vallen van de nacht dat de das actief wordt. "Met zijn kleine ogen en oren ziet en hoort de das heel slecht. Hij doet alles met zijn neus. 's Nachts gaat hij naar buiten, krabt zich, speelt met de andere kleintjes, en gaat dan op jacht.”

"De das is een omnivoor en vooral een grote opportunist. Terwijl hij rondloopt, ruikt hij kleine dieren zoals bijvoorld een slak, die hij daana lekker oppeuzelt. Soms vindt hij een kleine noot, of vruchtjes, eieren, insecten enzovoort. Hij kan zelfs kleine knaagdieren eten, maar hij is natuurlijk geen topjager, dus doet hij wat hij kan. Soms eet hij aas kan, maar alleen als het echt moet."

In de herfst bereidt hij zijn rantsoen voor. Want de das houdt geen winterslaap, hij overwintert, zoals beren: dat betekent dat hij zijn tempo vertraagt. Hij slaapt veel, eet voornamelijk binnen, maar kan naar buiten als het echt nodig is en als de temperaturen mild zijn.

Waarom worden dassen plagen genoemd?

In de jaren tachtig ging het slecht met de das in België: slachtoffer van vergassing of voortijdige opgraving, zijn populatie werd vaak in wrede omstandigehden gedood. Maar sinds 1990 heeft de das in België een beschermde status gekregen.

"Vergassing bestaat niet meer, maar graven is helaas nog steeds toegestaan in Frankrijk. Dit betekent dat ze kunnen graven tot ze hen in hun holen vinden en hen kunnen doden met een schop of een geweer, een zeer barbaarse methode. Dat komt omdat ze als een plaag voor de gewassen worden beschouwd, terwijl hun impact vrij beperkt is wanneer ze met rust worden gelaten, zoals in België," legt Michel d'Oultremont uit.

Sinds zijn bescherming doet hij het beter in de Ardennen, en strekt zich nu uit tot in Waals-Brabant en Vlaanderen!

Hoe fotografeer je een das?

"Je moet wachten tot de avond valt. Soms komt hij naar buiten net als de zon ondergaat, wat heel mooi kan zijn.

Wanneer je op zoek gaat naar de das, is het belangrijk dat je buiten de wind staat. Ze hebben een zeer goed reukvermogen en laten zich niet zien als ze ruiken dat er "indringers" zijn. Omdat hij niet goed kan zien, kan hij soms heel dichtbij komen. Ik heb dassen gehad die tegen het camouflagenet aankwamen of aan het statief snuffelden!

Bovendien zijn ze niet meer bang voor mensen, want er wordt niet meer op ze gejaagd, ze zijn dus erg nieuwsgierig."

Nog laatste woorden over de das?

"Das" heeft een negatieve connotatie. Als je tegen iemand zegt 'je zweet als een das', is dat een belediging. Toch is hij zeer hygiënisch, super interessant en erg slim. Dus het is heel goed om een das te worden genoemd …

We moeten hem blijven beschermen! Hij heeft al geen lange levensverwachting: vijf of zes jaar. Bovendien zijn verkeersongevallen de belangrijkste doodsoorzaak. Pas dus je snelheid aan wanneer je op het platteland of in de buurt van een bos rijdt," besluit Michel d'Oultremont.

MICHEL D'OULTREMONT, DIERENFOTOGRAAF
DE WAALS-BRABANTSE DIERENFOTOGRAAF MICHEL D’OULTREMONT HEEFT EEN ZWAK VOOR WILDE DIEREN. AL VAN KLEINSAF AAN MAAKT HIJ FOTO’S VAN WILDE DIEREN, ZONDER ZE BIJ TE WERKEN. ZIJN WERK IS VERSCHENEN IN DE MEEST PRESTIGIEUZE DIERENMAGAZINES EN WERD INTERNATIONAAL BEKROOND MET ONDER MEER DE ‘RISING STAR AWARD’ VAN DE WILDLIFE PHOTOGRAPHER OF THE YEAR AWARDS, DIE HIJ TWEEMAAL IN DE WACHT WIST TE SLEPEN. VOORTAAN WERKT HIJ SAMEN MET WWF OM DE STERREN VAN ONS WILDLEVEN TE ONTDEKKEN EN OM IEDEREEN AAN TE MOEDIGEN DEZE KWETSBARE EN PRACHTIGE NATUUR TE BESCHERMEN DIE ONS OMRINGT.