Terwijl de planeet zonet het warmste jaar ooit meemaakte, slaagden de politieke leiders er niet in om maatregelen te treffen die de klimaatcrisis aanpakken en die een einde maken aan de vernietiging van bossen. Na een teleurstellende COP30 besloten de EU-lidstaten bovendien om ook nog eens de Europese wet tegen ontbossing opnieuw uit te stellen én te verzwakken. Het resultaat: bossen blijven extreem bedreigd… ondanks een sterke mobilisatie van burgers. Met jullie steun blijven wij krachtige en ambitieuze wetgeving eisen.

De klimaattop vond dit jaar plaats in Belém, Brazilië, aan de poorten van het Amazonewoud, nadat de opwarming van het klimaat een volledig jaar boven de 1,5°C lag – een ongezien alarmsignaal. COP30 had een historisch keerpunt kunnen zijn, maar de resultaten ervan staan niet in verhouding met de urgentie van het probleem. Vooral op twee belangrijke punten werd tekortgeschoten: de uitfasering van fossiele brandstoffen en de bescherming van bossen.

Op hetzelfde moment bevestigde Europa bovendien het nieuwe uitstel én de verzwakking van een essentiële wet: de Europese Verordening tegen Ontbossing (EUDR). Deze wet werd recent aangenomen dankzij een massale mobilisatie – meer dan 210 ngo’s en 1,2 miljoen burgers – en had de vernietiging van 49,8 miljoen bomen per jaar kunnen voorkomen als hij vervolgens ook daadwerkelijk ingevoerd werd. In België reageerden bijna 18.000 mensen in slechts enkele weken tijd om het uitstel en de afzwakking van die wet tegen te houden. Maar hun oproep werd niet gehoord.

Twee politieke sleutelmomenten, twee teleurstellingen. Maar wij geven niet op.

Wat COP30 wél en niet opleverde

COP30 eindigde met enkele kleine lichtpuntjes: de oprichting van een mechanisme voor rechtvaardige transitie, de erkenning van het belang van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen, de rol van de oceaan en de bossen, en de centrale plaats van de wetenschap.

Achter die positieve elementen gaat een treurige werkelijkheid schuil:
– Er kwam geen akkoord om de uitfasering van fossiele brandstoffen expliciet op te nemen, hoewel minstens 86 landen dit steunden.
– Meer dan 90 landen ondersteunden een plan om tegen 2030 een einde te maken aan ontbossing, maar de politieke wil ontbrak om dit concreet te maken.
– De EU, traditioneel ambitieus, kwam verdeeld toe in Belém en kon geen sterke gezamenlijke positie innemen. Het gebrek aan leiderschap, vooral rond klimaatfinanciering, verzwakte de invloed van de EU.

Ondanks de zwakke eindteksten liet COP30 wel zien dat klimaatactie niet beperkt is tot onderhandelingen. Brazilië lanceerde bijvoordbeeld de Tropical Forest Forever Facility (TFFF), een nieuw financieringsmechanisme om tropische bossen te beschermen, met steun van onder meer de EU.

Europa wil "de bossen beschermen"… maar tegelijk haar eigen wet afzwakken

Op 19 november overhandigde WWF de petitie aan de bevoegde ministers in België. Die onthielden zich tijdens de stemming, maar de Raad en het Europees Parlement bevestigden ondertussen het uitstel van de wet, de vereenvoudiging van de tekst, de verzwakking van verschillende kernpunten en de mogelijkheid om de wet nog verder te herzien… zelfs vóór ze van kracht is.

Met andere woorden: wat een grote vooruitgang had moeten zijn, dreigt een bijna lege doos te worden.

"De EU doet zich voor als een speler die zich inzet tegen ontbossing, maar tegelijk verzwakt ze de EUDR. Dit gebrek aan visie brengt onze bossen in gevaar en bedreigt de veerkracht van onze toekomstige economie", zegt Marie Lebeau, bosexpert bij WWF-België.

De gevolgen zijn ernstig: het zorgt voor onzekerheid bij bedrijven die al investeerden om te voldoen aan de EUDR-regels, en ambitieus beleid dat door burgers breed gedragen wordt, verwatert helemaal. Het geeft bovendien ook een rampzalig signaal: bosbescherming is geen echte prioriteit voor Europa.

Bossen zijn onze belangrijkste bondgenoten

Het gebrek aan ambitie voor bosbescherming is zorgwekkend. Bossen vormen onze eerste verdedigingslinie tegen de klimaatcrisis en het biodiversiteitsverlies.
Ze slaan enorme hoeveelheden koolstof op, huisvesten 80% van de biodiversiteit op het land, reguleren watercycli, beschermen lokale gemeenschappen en dragen bij aan onze voedselzekerheid.

Tijdens COP30 verklaarden regeringen opnieuw dat ze willen handelen, maar zonder krachtige beslissingen, zonder coherente wetten zoals de EUDR en zonder grote investeringen in ecosystemen blijven deze beloften holle woorden. De ontbossing gaat intussen verder, gevoed door de wereldwijde vraag naar soja, rundvlees, cacao, koffie, palmolie, rubber en hout. Bossen beschermen, is onze eigen toekomst beschermen.

En nu?

In de huidige context hebben organisaties die strijden voor bosbescherming, zoals WWF, een nog belangrijkere rol. We blijven zonder ophouden pleiten voor sterke wetgeving en werken samen met bedrijven en op het terrein om de nog resterende bossen te beschermen.

De petitie is intussen afgesloten, maar ons werk gaat door. We blijven lobbyen bij de Europese instellingen en investeren in projecten die natuurgebieden versterken.

Dankzij jullie massale steun en mobilisatie weten we dat bossen voor velen onder jullie een absolute prioriteit blijven. Samen blijven we ervan overtuigd dat alles mogelijk is.