Helderblauwe veren en een eigenaardige kreet, dat is ongetwijfeld de Euraziatische (Vlaamse) gaai! Deze in België veel voorkomende vogel is echter niet gemakkelijk te spotten. In januari heb je misschien het geluk om hem te zien foerageren als je hem van voedsel voorziet. Hoe je hem kunt spotten, beschermen en zelfs fotograferen, vertellen wij je hieronder.

Deze tekst word je aangeboden in samenwerking met Michel d’Oultremont – Voortaan helpen we je elke maand een ander dier te observeren in België terwijl je door de natuur wandelt. Aan de hand van de scherpe blik van de jonge Belgische dierenfotograaf Michel d’Oultremont, die meermaals internationaal bekroond werd, laten we jou de ongelooflijke diversiteit en schoonheid bewonderen die ons omringt.

Portret van een Vlaamse gaai: het alarm van het bos!

Als je een felblauw veertje in het bos vindt, dan is er geen twijfel mogelijk, het is een geschenk van een Vlaamse gaai! Hij is iets kleiner dan een ekster en herkenbaar uit de duizend dankzij de kleurrijke veren op zijn vleugels. De rest van zijn lichaam is beige-bruin met roze ondertoon. Hij heeft een vrij korte, donkere snavel en een kleine zwarte vlek onder elk oog.

De Vlaamse gaai is een veel voorkomende bosvogel in België, die deel uitmaakt van de familie corvidae. Naast zijn blauwe veren heeft de Vlaamse gaai nog een ander kararkteristiek teken dat hem verraadt. 

"Het mooie van gaaien is dat ze natuurlijke bewegingsdetectoren zijn", legt Michel d'Oultremont uit. “Hij roept om van alles en nog wat. Hij werd in het verleden veel vervolgd en zijn enige verdediging is schreeuwen en vluchten. Ik noem het het 'bosalarm'. Zodra er een dier groter dan hemzelf passeert, schreeuwt hij.

Tijdens mijn jacht op foto’s, is de Vlaamse gaai zowel mijn metgezel als mijn verrader. Metgezel, want hij schreeuwt het uit als er iets te melden is in het bos. Als hij bijvoorbeeld tijdens het brullen van het hert schreeuwt en ik weet dat hij me niet kon zien, is de kans groot dat er een hert in de buurt is.

Maar hij is ook een verrader: als hij me ooit ziet, zal hij het hele bos waarschuwen voor mijn aanwezigheid. Bovendien beantwoorden de Vlaamse gaaien elkaar. Ze geven de boodschap van het gevaar aan elkaar door binnen een straal van 500 meter."

Gespot in januari: Vlaamse gaaien op zoek naar voedsel 

Het nadeel van deze mooie, vurige vogel is dat hij niet gemakkelijk te zien is. "Hij is erg slim en daarom erg angstig. Hij is gemakkelijker om te horen dan om te zien."

De gemakkelijkste manier is om hem tijdens het vliegen te zien: de kleine blauwe bliksem van zijn vleugels maakt het onmogelijk om hem met een andere te verwarren. Om hem van dichtbij te zien, dat is een ander verhaal.

“Je moet echt op je hoede zijn! Je moet erin slagen om hem voor de gek te houden. In januari foerageert de Vlaamse gaai veel voedsel. Hij migreert relatief weinig, behalve in jaren waarin het klimaat extreem is. In de winter zal hij daarom eerder een voorraad aanleggen. En hij is slimmer dan de eekhoorn: hij zal het voedsel dat hij verstopte terugvinden.

Ook observeert hij veel van wat andere dieren doen, hij zal soms stelen wat andere Vlaamse gaaien of eekhoorns hebben verborgen. Daarom zal hij, wanneer hij reserves voor zichzelf verbergt, zo discreet mogelijk zijn.

In de winter eet hij meer dan normaal om de kou te compenseren. Over het algemeen is hij nogal een granivoor, maar hij kan zich zonder problemen aanpassen aan verschillende maaltijden: fruit, eieren of jongen van andere vogels of zelfs insecten, als hij ze vindt."

De Vlaamse gaaien beschermen

De beste manier om ze in de winter te kunnen zien en een handje te helpen, is door niet-gezouten pinda's of zonnebloempitten in een voederbakje te leggen.

De voederbak mag niet te dicht bij je huis geplaatst worden. Als je begint met voer voorzien, doe dat dan regelmatig. Net als bij de eekhoorn is het belangrijk om pas in april te stoppen met voeren.

"Op dit moment heb ik zes of zeven gaaien die soms komen en de zaden eten die ik heb neergelegd. Dan kan ik ze pas op foto's vastleggen, anders zijn ze me te slim af."

De foto van de Vlaamse gaai

“Dit is een foto die ik heb gemaakt op een rolgordijn dat ik in België heb gemaakt. Ik koos de voor- en achtergrond zo dat de Vlaamse gaai precies in een nest van bladeren zat.

Als de Vlaamse gaai landt, hoor ik eerst beweging in de takken. Eenmaal in positie, is het essentieel om roerloos te wachten tot hij de eerste zaden eet. Hij gaat ze opslaan in zijn krop om ze daarna in het bos te gaan verstoppen. Nu kan ik beginnen met fotograferen. Als ik het eerder had gedaan, was hij weggevlogen, want bij het minste geluid raakt hij in paniek."

Tot 13 februari 2022 kan je dit kiekje samen met 35 andere foto’s van Michel d’Oultremont bewonderen tijdens de openluchttentoonstelling in de abdij van Villers-La-Ville.

Michel d'oultremont, dierenfotograaf
De Waals-Brabantse dierenfotograaf Michel d’Oultremont heeft een zwak voor wilde dieren. Al van kleinsaf aan maakt hij foto’s van wilde dieren, zonder ze bij te werken. Zijn werk is verschenen in de meest prestigieuze dierenmagazines en werd internationaal bekroond met onder meer de ‘Rising Star Award’ van de Wildlife Photographer of the Year Awards, die hij tweemaal in de wacht wist te slepen. Voortaan werkt hij samen met WWF om de sterren van ons wildleven te ontdekken en om iedereen aan te moedigen deze kwetsbare en prachtige natuur te beschermen die ons omringt.