De toekomst van de berggorilla veiligstellen

De toevluchtsoorden van de berggorilla

Berggorilla's komen slechts op twee plekken ter wereld voor: in het Virungagebergte, dat zich uitstrekt tussen Oeganda, de Democratische Republiek Congo en Rwanda, en in het nationaal park Bwindi Impenetrable Forest in Oeganda. In deze onstabiele regio leven iets meer dan duizend berggorilla’s verspreid over de verschillende nationale parken. De soort heeft een lange weg afgelegd. Tientallen jaren van stroperij, gewapende conflicten en achteruitgang van hun leefgebied bedreigen het voortbestaan van deze grote primaten. In de jaren tachtig bleven er nog maar zo'n 400 individuen over. Maar instandhoudingsinspanningen van het ‘International Gorilla Conservation Programme’ (IGCP), WWF en andere partners, en de samenwerking met de lokale gemeenschappen, hebben de berggorillapopulaties laten aangroeien. In 2018 evolueerde de soort van ‘ernstig bedreigd’ naar ‘bedreigd’ op de Rode Lijst van de ‘International Union for Conservation of Nature’ (IUCN).

Aantasting van het leefgebied, stroperij en gezondheidsrisico’s

Ook al nemen de populaties berggorilla’s opnieuw toe, toch zijn ze nog niet buiten gevaar. De aangroeiende bevolking in de regio worstelt om de eindjes aan elkaar te knopen en de natuurlijke hulpbronnen van de parken staan onder voortdurende druk. De conversie van natuur naar landbouwgrond en de concurrentie om de beperkte natuurlijke hulpbronnen zoals brandhout, leiden tot verschillende gradaties van ontbossing, wat een directe bedreiging vormt voor het leefgebied van de gorilla.

De toegenomen contacten met mensen vormen ook een niet te onderschatten bedreiging voor de gezondheid van de populaties berggorilla's. Het DNA van de berggorilla komt voor 98,3% overeen met dat van de mens. Hierdoor zijn ze buitengewoon vatbaar voor ziekten die ook mensen treffen. Een simpele verkoudheid kan hen fataal zijn.

Alsof dat nog niet genoeg is, is ook de stroperij – hoewel ze afneemt – lang nog niet verdwenen. Valstrikken die illegaal worden uitgezet in beschermde gebieden om klein wild te vangen, verwonden ook gorilla's, soms met de dood tot gevolg. Ook de stroperij van gorilla's blijft een potentiële bedreiging die de continuë monitoring van leefgebieden vergt.

WWF in actie: ecotoerisme, bescherming en bewaking van de gezondheid

WWF ondersteunt het IGCP en werkt samen met de lokale gemeenschappen en overheden in de beschermde gebieden in de drie landen waar de berggorilla's leven. Teams op het terrein zijn belast met het beschermen van het leefgebied, het onschadelijk maken van valstrikken en het nauwlettend opvolgen van de gezondheid van de mensapen om de verspreiding van ziekten te voorkomen.

• Ecotoerisme biedt een alternatieve bron van inkomsten en zorgt ervoor dat de ontwikkeling van de lokale gemeenschappen in de drie landen waar de berggorilla voorkomt, niet ten koste gaat van het leefgebied en de gezondheid van de grote primaten. In de afgelopen decennia werden 44 berggorillaclans vertrouwd gemaakt met de aanwezigheid van mensen.
• Tegelijkertijd volgen wetenschappers de evolutie en de gezondheid van de gorillapopulaties op de voet op.
• Het IGCP, met de steun van WWF, maakt gidsen, onderzoekers, rangers en lokale gemeenschappen ook bewust van hoe ze de overdracht van ziekten op gorilla's kunnen voorkomen.

Er is nu hoop voor de toekomst van de berggorilla's, op voorwaarde dat we blijven optreden tegen het verlies van leefgebied, de gezondheidsrisico’s en de stroperij.