Ooit waren wilde tijgers heer en meester over uitgestrekte territoria. Maar op amper 100 jaar tijd verloren ze wel 92% van hun leefgebieden. In Kazachstan leven al 70 jaar geen wilde tijgers meer. Toch is er hoop, want dankzij de allereerste internationale tijgerherintroductie zou er een nieuwe wilde populatie kunnen ontstaan in natuurreservaat Ile-Balkhash. Territoria herwilderen om een toekomst te bieden aan de tijger, da's een hele kluif. Op wetenschappelijk en op ecologisch vlak.

Als roofdieren aan de top van de voedselketen houden tijgers hun ecosystemen in evenwicht. Om die cruciale rol te kunnen vervullen, hebben ze uitgestrekte bossen nodig die gezond zijn en met elkaar in verbinding staan: anders kunnen tijgers zich niet verplaatsen, voeden of voortplanten.

Als je weet dat er nog maar 8% overblijft van de leefgebieden die tijgers 100 jaar geleden innamen, verbaast het je niet dat populaties vandaag veel meer van elkaar geïsoleerd zijn. Oorzaak? Habitatvernietiging, stroperij en een gebrek aan prooidieren.

Als we wilde tijgers de kans willen geven om hun populaties aan te sterken en in harmonie samen te leven met mensen, moeten we zorgen dat ze hun historische leefgebieden opnieuw kunnen innemen. Daarom onderzocht WWF in 2022 welke natuurlijke gebieden weer tijgers zouden kunnen verwelkomen. We identificeerden zo 1,7 miljoen km²! Die gebieden herwilderen is essentieel voor de toekomst van de tijger, en zal ook opleveren voor ons, mensen. Want herstelde natuur is gezondere natuur.

Natuurreservaat Ile-Balkhash in Kazachstan is daar een mooi voorbeeld van. Door stroperij bleef er in de helft van de 20ste eeuw geen enkele wilde tijger meer over in Kazachstan. Er zijn nog altijd natuurgebieden waar tijgers kunnen leven, maar die gingen erop achteruit zonder die machtige roofdieren. En hoe kunnen tijgers eigenlijk terugkeren naar gebieden waaruit ze ooit verdwenen? 

Verspreidingsgebieden van tijgers uitbreiden: twee manieren

Er zijn twee manieren waarop je het verspreidingsgebied van tijgers groter kunt maken. De eerste is de natuurlijke manier: tijgers verlaten hun oorspronkelijke gebied om een nieuw territorium te vinden. Dat gebeurt bijvoorbeeld wanneer habitats hun 'maximale tijgercapaciteit' bereiken: het aantal tijgers dat een gebied aankan, hangt af van de oppervlakte en het aantal prooidieren dat er leeft.

Maar om nieuwe territoria te kunnen innemen wanneer een gebied zijn maximale tijgercapaciteit bereikt, moeten tijgers zich in alle vrijheid en veiligheid kunnen verplaatsen. Daarvoor moeten natuurlijke gebieden dus goed met elkaar verbonden zijn. Je raadt 't al: dat is vandaag minder en minder het geval. Leefgebieden zijn vaak geïsoleerde eilandjes, waardoor soorten zich niet meer op natuurlijke – én veilige – wijze kunnen verspreiden.

Dan hebben we nog optie twee: translocaties, of tijgers verplaatsen. Je begrijpt 't goed: tijgers fysiek en dus kunstmatig verplaatsen van één gebied naar een ander. Dat kan je doen met zowel wilde tijgers als met tijgers die in gevangenschap leven.

Translocaties zijn een belangrijke natuurbehoudstool. Maar vergis je niet: ze kosten handenvol tijd en geld, en moeten in detail worden voorbereid en opgevolgd. Daarom was er nog nooit een tijger overgebracht van één land naar een ander. Tot vorig jaar, tenminste! Toen reisden twee tijgers – Bodhana en Kuma – die in Nederland in gevangenschap leefden, naar Kazachstan. Dat was de allereerste internationale tijgertranslocatie ooit. In de natuurbehoudssector stonden alle blikken op dit project gericht.

Na zes intensieve voorbereidingsjaren was het in september 2024 zover: de tijgers kwamen aan in Kazachstan en kregen ieder hun eigen omheinde leefgebied. Daar zitten ze nu nog, om te wennen aan het klimaat en hun nieuwe leefomgeving. Binnenkort komen ze samen in een gedeeld omheind gebied, in de hoop dat daar kleine tijgertjes van komen. Lukt dat, dan worden die welpen misschien wel de eerste wilde tijgers die de Kazachse natuur doorkruisen in zeventig jaar tijd.

Er staan de komende jaren nog tijgertranslocaties op de planning. Doel? Een gezonde tijgerpopulatie van zo'n 50 individuen tegen 2035.

De ruimte die tijgers verdienen

De tijgeraantallen stonden historisch laag in 2010: toen leefden er nog maar 3.200 wilde tijgers op onze planeet. In het begin van de 20steeeuw waren dat er nog 100.000. Het goede nieuws? Op 15 jaar tijd konden we dat aantal bijna verdubbelen: bij de laatste telling in 2023 kwamen we aan 5.574 tijgers. Dat geeft hoop, maar de soort is nog niet uit de gevarenzone. Bijna alle wilde tijgerpopulaties staan onder druk door stroperij, habitatverlies en mogelijke conflicten met mensen.

Door tijgers terug te brengen naar gebieden waaruit ze verdwenen en ecosystemen zoals Ile-Balkhash te herwilderen, investeren we op de lange termijn in onze natuur en geven we een belangrijk voorbeeld op het vlak van natuurbehoud.

WWF-Nederland en WWF-initiatief Tigers Alive steunen dit project van de Kazachse overheid.

Mis geen enkele update, schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief!