Overstromingen, een jaar later: herstel van de natuur is nog nooit zo cruciaal geweest

Overstromingen, een jaar later: herstel van de natuur is nog nooit zo cruciaal geweest

Een jaar geleden werd West-Europa getroffen door hevige regenval, waarbij meer dan 200 mensen om het leven kwamen en tienduizenden huizen werden verwoest. De overstromingen van juli 2021 zijn de dodelijkste natuurramp die België ooit heeft gekend. In de context van de opwarming van de aarde zal de neerslag in de toekomst intenser worden en vaker voorkomen. Het is tijd om aangepaste en duurzame oplossingen uit te werken en van de natuur onze beste bondgenoot te maken om ons te beschermen. In dit verband is er goed nieuws: een onlangs door de Europese Commissie gepubliceerd wetgevingsvoorstel biedt ongekende mogelijkheden om de toestand van de natuur op grote schaal te verbeteren. 

Een jaar geleden werd België getroffen door verschrikkelijke overstromingen. Het noodweer heeft 39 slachtoffers geëist en zware schade aangericht in ons land. De stortregens van 14 en 15 juli 2021 hebben ook Duitsland zwaar getroffen en daar 190 mensenlevens gekost. Wetenschappers zeggen dat de klimaatverandering de schuldige is: de extreme regenval van afgelopen zomer in onze regio is daardoor negen keer zo waarschijnlijk geworden[1].  Deze week ligt de focus op de slachtoffers en hun families. Maar de herinnering aan deze ramp herinnert ons ook aan de dringende noodzaak om op te treden tegen de verwoestende effecten van de klimaatverandering.

Wereldwijd zullen zware buien met grote hoeveelheden neerslag in de toekomst vaker voorkomen en intenser zijn[2]. Met andere woorden, wij moeten voorbereid zijn op dergelijke extreme weersomstandigheden, niet alleen in de wereld, maar ook in ons eigen land.

Herstel van de natuur om ons te beschermen

Om de extreme gevolgen van de opwarming van de aarde te verzachten, moeten dringend meer en sneller middelen worden uitgetrokken voor de bescherming en het herstel van de natuur. Veengebieden, waterrijke gebieden of natuurlijke bossen kunnen ons echt helpen ons aan te passen aan de klimaatverandering. Deze ecosystemen fungeren als sponzen en houden het water beter vast, wat zowel bij hevige regenval als in tijden van droogte nuttig is. De natuur tempert ook de hitte en biedt een waardevolle bescherming tegen erosie en aardverschuivingen. 

De natuur als bondgenoot tegen de gevolgen van de klimaatverandering

In de nasleep van de overstromingen van afgelopen zomer hebben WWF-België, Inter-Environment Wallonia en Natagora gezamenlijk het manifest "No Nature No Future" gericht aan de Waalse regering. Dit pleidooi om de natuur als bondgenoot te gebruiken in de strijd tegen de klimaatverandering werd ondertekend door meer dan 25.000 Belgen. Ook Vlaanderen is zeer kwetsbaar voor dergelijke weersverschijnselen. WWF-België, Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt stelden ook een memorandum op voor de Vlaamse regering met 31 maatregelen om de regio dringend klimaatbestendiger te maken.

Onszelf voorbereiden en beschermen, en wel vanaf nu

Met het oog hierop heeft het Waalse Parlement enkele maanden geleden 161 aanbevelingen goedgekeurd van de parlementaire onderzoekscommissie die belast was met het onderzoek naar de oorzaken en de evaluatie van het beheer van de overstromingen van juli 2021 in Wallonië. In het verslag wordt benadrukt dat de overstromingen aantonen dat de strijd tegen de klimaatverandering moet worden opgevoerd en versneld door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en onze grondgebieden, infrastructuur, instellingen, systemen en samenleving aan te passen om de bevolking te beschermen tegen de huidige en de toekomstige klimaatverandering. In de aanbevelingen is rekening gehouden met de rol van de natuur en haar regulerende functies, maar volgens onze analyse was er nog marge om de bufferrol van natuur in het licht van extreme klimaatgebeurtenissen ten volle te laten spelen. 

Met een andere landschapsaanpak kunnen we de natuur haar waterbuffercapaciteit teruggeven. Een recent studie in opdracht van WWF Nederland toont dit duidelijk aan. Volgens deze studie kan het gebruik van gronden stroomopwaarts van het Rijnbekken op een belangrijke manier bijdragen aan het verminderen van overstromingen. Het herstel van natte gronden, bij voorbeeld, geeft de mogelijkheid om de stroming beduidend te vertragen. De natuurlijke methode van deze ‘spons’ bestaat er uit het water in een zeer vroeg stadium vast te houden, vooraleer het de waterloop bereikt. Dit kan een belangrijk effect hebben om de omvang van de overstromingen te verminderen.

Een veelbelovende Europese wet

Op Europees niveau hebben wij een unieke kans om het herstel van de natuur, ook in ons land, aanzienlijk te ontwikkelen en van haar onze bondgenoot te maken om ons beter te beschermen tegen extreme weersomstandigheden. Op 22 juni heeft de Europese Commissie, als onderdeel van de EU-biodiversiteitsstrategie 2030, haar wetgevingsvoorstel ingediend. De tekst, die juridisch bindend is voor de lidstaten, bevat sterke elementen zoals de algemene doelstelling om tegen 2030 20% van het land- en zeegebied van de EU te herstellen, deze zouden moeten worden geïmplementeerd via nationale actieplannen. WWF roept de lidstaten op een sterke en ambitieuze wet te steunen en deze met voorrang aan te nemen en uit te voeren.

[1] https://www.worldweatherattribution.org/heavy-rainfall-which-led-to-severe-flooding-in-western-europe-made-more-likely-by-climate-change/

[2] https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_SPM.pdf