De lederschildpad is de grootste en zwaarste schildpad ter wereld. Maar met zijn 500 kg is hij niet immuun voor bedreigingen… In Suriname brengen twee projecten een sprankeltje hoop voor deze fascinerende diersoort die in de oceaan leeft. Soraya Wijntuin, verantwoordelijk voor het behoud van zeedieren voor WWF-Guianas, legt het je haarfijn uit.

We zitten midden in het broedseizoen van de lederschildpad, tussen maart en juni. En de stranden van Suriname, in Zuid-Amerika, zijn een van de plekken waar ze hun eieren leggen. Het is een prachtig zicht, maar het komt met een zware verantwoordelijkheid. Want elk ei van een lederschildpad biedt hoop voor de soort. Helaas gaat het niet goed met de lederschildpad: hij wordt met uitsterven bedreigd!

In Suriname werden in 2019 slechts 302 nesten geregistreerd. Dit is een dramatische daling van 97,7% in slechts 18 jaar. Maar alle hoop is nog niet verloren!

De lederschildpad, een eigenaardig reptiel

De lederschildpad is een unieke soort. Dit reusachtige reptiel, dat meer dan 50 jaar oud wordt, ongeveer 500 kg weegt en als volwassen dier 1,8 m groot kan worden, leeft over de hele wereld en nestelt zich liefst in tropische wateren. En dat doet hij al eeuwen lang: zeeschildpadden zijn de oudste nog levende reptielen. Ze bewonen onze Aarde al 225 miljoen jaar!

De lederschildpad is ook de schildpad die het meest reist van alle schildpadden. "Ze kunnen duizenden kilometers afleggen tussen foerageer- en broedgebieden. Degenen die hier hun eieren leggen, reizen vaak terug naar Canada tot ze in maart terugkeren," verduidelijkt Soraya Wijntuin.

Tenslotte heeft hij nog een ander uniek kenmerk: zijn schild is, in tegenstelling tot die van andere schildpadden, niet hard. Het is eigenlijk een dikke laag leer met tandachtige uitsteeksels die zijn rug bedekt. Vandaar zijn Engelse naam: "leatherback turtle".

Toenemende bedreigingen voor de lederschildpad

Waar ze ook leven, lederschildpadden hebben te lijden onder visnetten die hen verdrinken, plasticvervuiling die hen verstikt, en stranderosie. "Lederschildpadden zijn uniek in die zin dat ze hun eieren altijd op hetzelfde strand komen leggen. Ongeacht of het strand krimpt. Daarom kan de bouw van hotels op stranden dramatische gevolgen hebben voor de populaties van lederschildpadden," legt Soraya Wijntuin uit.

Alsof dat nog niet genoeg is, heeft Suriname te maken met een extra bedreiging: stroperij.

Stroperij van lederschildpadden: eieren

Eieren worden in Suriname als een delicatesse beschouwd. Toch is de handel al lang illegaal in het land. Maar tot voor kort konden stropers eieren en vlees verkopen op de zwarte markt. Zonder echte juridische gevolgen. Maar dat is nu anders.

"Dingen beginnen te veranderen. Sinds oktober 2021 zijn al 15 mensen in de gevangenis beland wegens het bezit van zeeschildpadeieren. Dit is een grote stap voorwaarts, omdat het een afschrikkend effect heeft op degenen die in de verleiding zouden komen hen na te doen," vertelt Soraya.

Soraya beheert het project dat instaat voor de bescherming van de zeeschildpadden in Suriname. Gezien de urgentie van de situatie heeft WWF twee veelbelovende projecten opgezet. Dit geeft Soraya hoop. "Onze projecten zijn zeer bemoedigend. Enerzijds werken we aan een gemeenschappelijk transnationaal actieplan om het behoud van de schildpadden in Zuid-Amerika strategisch te beheren. Vervolgens bestuderen we ter plaatse de vooruitgang van de schildpadden en werken we aan hun bescherming door de bevolking van jongs af aan bewust te maken van de essentiële rol die zij spelen in de bescherming van de soort. De samenwerking met de lokale gemeenschappen is zeer positief," vertelt ze.

Lokale gemeenschappen beschermen de lederschildpadeieren

Om de schildpadden en hun nesten te beschermen, werkt WWF samen met lokale gemeenschappen die in de buurt van de stranden wonen. Zij staan nu in voor de beveiliging van de nesten. Een echte win-winsituatie!

Deze situatie is voordelig voor zowel de bevolking als voor de schildpadden: de lokale gemeenschappen leren de aanwezigheid van schildpadden en hun nesten beter te herkennen, en verbeteren zo hun aanbod aan ecotoerisme. Tegelijkertijd zorgen ze ervoor dat de schildpadden overleven door stropers tegen te houden. Tenslotte "kunnen ze nog steeds de eieren consumeren die zijn afgekeurd, d.w.z. die onder de zeespiegel liggen. Het is alleen voor lokale consumptie, dus het is verboden om ze te verkopen," zegt Soraya.

Al deze kennis wordt doorgegeven aan volgende generaties. En WWF doet hetzelfde: Soraya's team neemt de opleiding van schoolkinderen aan de kust heel serieus. Ze leren over het ongelooflijke leven van lederschildpadden, maar ook over hoe kwetsbaar hun toekomst is.

Eco- en schildpaddentoerisme: een goede zaak

Het is belangrijk dat het eco-toerisme op een verantwoorde manier gebeurt. Ook hier wordt de lokale bevolking in opgeleid. De natuur moet ten alle tijden gerespecteerd worden zodat de lederschilpadden en andere dieren hun ding kunnen doen.

Door het probleem op verschillende fronten tegelijk aan te pakken, hoopt WWF dat de schildpaddenpopulatie weer stabiel wordt en stijgt. Een duurzame toekomst helpt niet alleen de lederschildpadden, maar ook andere soorten, zoals de groene zeeschildpad.