We staan niet vaak stil bij de ‘gewone biodiversiteit’ die we dagelijks tegenkomen. En dat is volledig onterecht, want de soorten die er deel van uitmaken leveren ons net de overgrote meerderheid van ecosysteemdiensten. Helaas zijn ze in gevaar, en dat heeft grote gevolgen voor onze toekomst. Hoog tijd dat we ze beter leren kennen en beschermen.

Als je het woord ‘biodiversiteit’ hoort, denk je waarschijnlijk snel aan iconische soorten zoals tijgers, olifanten, koraalriffen... Maar de egel in je tuin, het lieveheersbeestje op je tomatenplant, de honingbij in je bloembak, de vos die het veld oversteekt en die honderdjarige beuk in het stadspark, maken daar ook deel van uit.

Gewone biodiversiteit omvat alle ‘gewone’ soorten om ons heen. In tegenstelling tot buitengewone biodiversiteit, roept deze minder emotie en verwondering op. Daarom worden er vaak minder beschermingsmaatregelen voor genomen. Toch zou er zonder deze soorten geen schone lucht zijn, geen voedsel, geen drinkwater en geen gereguleerd klimaat. Zonder deze onderbelichte helden zouden we hier niet zijn. In België, net als in andere landen, staat de gewone biodiversiteit onder druk. Daarom zetten we haar schoonheid in de schijnwerpers. Want ze verdient onze bewondering en bescherming.

Natuurlijke regulatoren

Sommige soorten spelen een regulerende rol in hun ecosysteem en zorgen voor evenwicht tussen verschillende dieren- en plantenpopulaties. Hier zijn een paar van deze evenwichtsbrengers waarvan je het misschien niet verwachtte:

De vos, een geliefde bondgenoot van gewassen

Vaak onterecht beschouwd als een plaag, maar de vos is een essentiële schakel in de keten. Hij eet tussen 6.000 en 10.000 knaagdieren per jaar en houdt zo de knaagdierenpopulatie onder controle in velden, waardoor het risico op ziektes voor gewassen afneemt.

De egel, de moestuinregulator

Egels zijn insecteneters. Ze eten naaktslakken, sprinkhanen, meikevers en duizendpoten. Ze behouden het ecologisch evenwicht van je tuin door de insectenpopulaties onder controle te houden.

Het lieveheersbeestje, de schoonmaker van je tuin

Lieveheersbeestjes zijn een van de weinige insecten waar niemand iets tegen heeft - en met reden. Want naast hun unieke look, zorgen lieveheersbeestjes dat je planten gespaard blijven van bladluizen, mijten en schildluizen. Ze kunnen wel 100 bladluizen per dag eten!

Onmisbare bestuivers

Wist je dat er in België alleen al meer dan 350 soorten wilde bijen en hommels leven? Ze zorgen voor 85% van de bestuiving van bloemplanten. Sommige bijen leven alleen, in kleine holletjes of natuurlijke holtes. Andere zijn socialer en leven in kleine kolonies. Alleen de honingbij produceert honing, maar alle soorten dragen bij aan onze overleving!

En wel zo: ongeveer 75% van alle gekweekte planten ter wereld is afhankelijk van bestuiving om zich voort te planten. Zonder bestuivers zouden er dus geen appels, tomaten, aardbeien of oliezaden zijn.

De grondarchitecten

Regenwormen zijn enorm belangrijk voor de bodeminfiltratie. Het zijn echte architecten. Ze graven gangen, waardoor water makkelijker kan infiltreren en wortels ook beter zuurstof kunnen opnemen. Door organische stof te begraven, verrijken ze de grond. Daardoor wordt die vruchtbaarder en levendiger. Grond die rijk is aan regenwormen kan tot 100 keer meer water opnemen dan dode grond, waardoor het risico op overstromingen afneemt. Daarom noemen wetenschappers hen ecosysteemingenieurs.

Stille verdwijning

Helaas is de gewone biodiversiteit in gevaar. 60% van de akkervogels verdween in Europa sinds 1980. Wilde bijen krijgen te kampen met vervuiling, pesticiden, habitatvernietiging en klimaatverandering. De West-Europese egel werd zelfs geclassificeerd als ‘bijna bedreigd’ op de Rode Lijst van IUCN. Dit door wegen, vervuiling en habitatversnippering.

Het ergste is dat deze dramatische achteruitgang vaak onopgemerkt blijft... totdat het te laat is.

Hoe kunnen we ze beschermen?

Uiteraard hebben we actie nodig op internationaal niveau, maar ook op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau. En ook jij en je familie en vrienden kunnen in actie schieten. Je kan deze zomer bijvoorbeeld allerhande soorten helpen om het warme weer door te komen. Daar hebben we enkele tips voor. Je kan ook lokale verenigingen steunen, pesticiden vermijden, (een deel van) je tuin laten verwilderen ...

Gewone biodiversiteit ligt aan de basis van ons dagelijks leven, ons voedsel en ons welzijn. Door ervoor te zorgen, zorgen we ook voor onszelf. En elk klein gebaar telt: een egel beschermen, bloemen planten voor bijen, … Met een klein gebaar maak je een groot verschil.

Wist je dat? Op één vierkante meter grond leven wel 10.000 regenwormen, 50.000 insecten en 1 miljard micro-organismen. Het leven krioelt onder onze voeten.