Het komende najaar moeten wereldleiders belangrijke beslissingen nemen over hoe ze planetaire uitdagingen rond klimaat, natuur en duurzame ontwikkeling gaan aanpakken. Een uitgebreid nieuw rapport door natuurbeschermingsexperts van WWF en andere organisaties, inheemse volkeren en rechtenorganisaties, met steun van WWF, stelt vast dat mondiale biodiversiteitsdoelstellingen onbereikbaar zouden zijn zonder volledige inclusie van inheemse en lokale gemeenschappen (IPLC), wier land ten minste 32% van het aardoppervlak van de planeet beslaat. Terwijl krijgen we meer en meer berichten over toenemende aanvallen op inheemse volkeren in Brazilië.

Het in kaart gebrachte IPLC-land omvat bijna een derde van het landoppervlak van de planeet en beslaat ten minste 36% van de wereldwijde omvang van de belangrijkste biodiversiteitsgebieden. Al deze plaatsen zijn cruciaal voor het voortbestaan ​​van de biodiversiteit die nodig is om onze planeet leefbaar te houden. Dit zijn ecosystemen die niet alleen lokale bewoners helpen om in hun levensonderhoud te voorzien maar die essentieel zijn ook voor ons: door broeikasgassen vast te houden en op te slaan, zuurstof aan te maken, het klimaat te regelen, virussen die natuurlijk circuleren onder controle te houden, om maar enkele ecosysteemdiensten te noemen.

IPLC landen worden bijna integraal goed beheerd

Deze eerste uitgebreide ruimtelijke analyse die de omvang van IPLC-gebieden wereldwijd in kaart brengt toont aan dat de ecologische staat van de landschappen en territoria van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen voor 91% goed is of redelijk. Nochtans staan dezelfde gebieden erg onder druk door ontbossing, landomzetting voor landbouw en andere niet-duurzame ontwikkelingen en klimaatverandering.

Generaties lang al worden deze landen beschermd en geconserveerd door de gemeenschappen die op en naast hen leven. Die vaak over het hoofd geziene maar onschatbare rol wordt door dit rapport bevestigd: Inheemse volkeren en lokale gemeenschappen spelen een cruciale rol in natuurbehoud wereldwijd.

De ecosystemen zijn van cruciaal belang binnen onze historische leefgebieden; door traditionele kennis en wijsheid, die bestuurssystemen vormden voor weiden, water, zoute likstenen, verplaatsing van vee en dieren in het wild enz. zijn sociale interactie en gebruik van het ecosysteem sterk verbonden met het levensonderhoud van inheemse veehouders. Ons pastoralisme-model kan niet worden gescheiden van de bestaande natuurlijke omgeving, het is onze rol om de ecologie gezond te houden, ons voortbestaan hangt er vanaf.

Justine Ole Nokoren

Traditioneel leider uit Tanzania

Samenwerking loont

Natuurbehoudsprogramma’s kunnen enkel succesvol zijn als ze ook door de lokale en inheemse bevolking gedragen worden. Door lokale kennis te gebruiken en een inzicht te hebben in de relatie van deze gemeenschappen en de natuur, slagen we erin om tot een duurzaam natuurbeheer te komen. Ook WWF-België werkt samen met lokale bewoners in de projecten die het financiert. Zo hielp WWF de Kichwa-gemeenschap in het noorden van Ecuador in 2019 met het verkrijgen van een biologische certificering voor haar cacao, waardoor een extra garantie voor de bescherming van het bos en een belangrijke nieuwe bron van inkomsten voor het dorp ontstond. In het Congolese Mai-Ndombe, dat bekend is voor zijn bonobo populatie, werden 30.000 hectare bossen wettelijk beschermd en officieel erkend als ‘gemeenschapsbos’, ook in 2019. Lokale vrouwen volgden o.m. alfabetiseringslessen en een opleiding tot toeristische gids voor rondleidingen gericht op vogelobservatie.

Wat wij beogen is zorgen dat mensen en natuur het samen goed doen. In onze projecten hebben we wereldwijd natuurbeschermingsacties uitgevoerd samen met de lokale bevolking. Geen enkele natuurbeschermingsinspanning is duurzaam als ze niet echt inclusief is. Dit rapport toont duidelijk aan dat samenwerking meer dan ooit nodig is om de biodiversiteit duurzaam te beschermen. Ons eigen voortbestaan hangt ervan af.

Sofie Luyten

Deputy-CEO WWF-België

Een vierde van IPLC land onder druk

Terwijl iedereen uitkijkt naar de onderhandelingen over een nieuw mondiaal biodiversiteitskader later dit jaar (Internationale Conventie over de Biologische Diversiteit, gepland in oktober 2021), onderstreept dit rapport het belang om ervoor te zorgen dat inheemse volkeren en lokale gemeenschappen worden erkend en ondersteund om hun land en grondgebied in stand te houden, te verdedigen en te herstellen als onderdeel van de inspanningen voor natuurbehoud. Het rapport benadrukt dat meer dan een kwart van de IPLC-landen in de toekomst met hoge ontwikkelingsdruk te maken kan krijgen.

Dat inheemse volkeren en lokale gemeenschappen steeds meer onder druk komen te staan blijkt uit dit recente voorbeeld: In Brazilië vielen op 26 mei goudzoekers een dorp aan van het Munduruku volk. Verschillende huizen werden platgebrand en de inwoners bedreigd. Tien dagen ervoor was ook al een Yamomani dorp aangevallen. De golf van aanvallen op de inheemse bevolking neemt toe naarmate Jair Bolsonaro zijn steun voor de mijnbouw in inheemse gebieden uitsprak, en de ontmanteling van milieuagentschappen de inspectie acties deed verzwakken. Bovendien ligt er een wet voor (nr.490) in het Braziliaanse parlement die activiteiten zoals mijnbouw, wegenbouw en waterkrachtcentrales terug zou toelaten in inheemse gebieden. Dit is vanzelfsprekend een dramatische evolutie.

Alle wereldwijde inspanningen voor natuurbehoud zijn afhankelijk van een sterke deelname en leiderschap van IPLC. Met name de oproep om tegen 2030 ten minste 30% van het land, zoet water en oceanen ter wereld te beschermen en in stand te houden, is een doel dat onmogelijk zonder de volledige medewerking van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen kan gerealiseerd worden.

Oppervlakte beschermde gebieden kan fors toenemen

Volgens het rapport, met de juiste erkenning van de rechten op land en territoria en ondersteuning van IPLC-besturingssystemen, zouden de IPLC-landen die in Ecuador zijn geïdentificeerd, na IPLC-toestemming, het beschermde of geconserveerde gebied in het land kunnen verdubbelen van 22% tot naar schatting 44%. In de Filippijnen zouden beschermde of geconserveerde gebieden, na een soortgelijk passend proces, kunnen toenemen van 16% tot naar schatting 27%.

'Inheemse volkeren brengen essentiële kennis, ervaring en begeleiding bij de inspanningen voor natuurbehoud. We moeten aanwezig zijn en onze stemmen moeten worden gewaardeerd als onderdeel van het wereldwijde gesprek', zegt Minnie Degawan, directeur van het ‘Indigenous and Traditional Peoples Program’ bij Conservation International en lid van de Kankanaey-Igorot Indigenous-groep in de Filippijnen. 'Onze ideeën en expertise zijn geworteld in onze langdurige relatie met de natuur en deze studie illustreert het belang van samenwerking. Er is een geweldige kans voor regeringen, NGO's en anderen om samen te werken met IPLC's aan het collectieve doel om de biodiversiteit op aarde te beschermen en te behouden.'

Het rapport roept besluitvormers op ervoor te zorgen dat de rechten van IPLC's op land, binnenwateren en hulpbronnen worden erkend en geformaliseerd, en dat ze passende ondersteuning krijgen, inclusief financiering, voor hun bijdragen aan natuurbehoud. De vormen van erkenning en ondersteuning die passend zijn, moeten altijd door IPLC's zelf worden gedefinieerd en beslist. Het rapport roept ook op tot meer gezamenlijk onderzoek met IPLC's, onder meer om toezicht te houden op de effectieve uitvoering van het mondiale kader voor biodiversiteit na 2020.