Tijdens COP16 is enige vooruitgang geboekt. Maar het uitstellen van belangrijke beslissingen brengt de volledige implementatie van het Global Biodiversity Framework in gevaar. Een lichtpuntje is dat België zich aansluit bij een groep van ‘kampioenen’ die biodiversiteit willen integreren in alle sectoren van de economie. Dat laat zien dat ons land de inspanningen op vlak van biodiversiteit wil opvoeren.

196 landen namen deel aan de COP16-biodiversiteitsconferentie in Cali, Colombia. De conferentie eindigde laat op 2 november 2024, toen de vertegenwoordigers van de helft van de deelnemende landen al weg waren. Samengevat eindigt COP16 teleurstellend. De getoonde ambitie komt niet overeen met de hoge urgentie. Er zijn wel stappen in de goede richting gezet.

Positieve vooruitgang

Als eerste, is er het ‘Cali Fund’ dat de winsten uit het gebruik van digitale sequentie-informatie (DSI) van genetische hulpbronnen eerlijk wil verdelen.

Bedrijven die digitale sequentie-informatie van genetische biodiversiteitsbronnen in hun producten gebruiken, moeten nu een deel van hun winst of inkomsten in het fonds storten. Tot nu toe was de meeste informatie in de databases grotendeels gratis, ook al genereert het miljarden aan inkomsten (met name in de geneeskunde). Hoewel de details over de uitbetaling nog moeten worden afgerond, is overeengekomen dat 50% van het fonds naar inheemse volken en lokale gemeenschappen gaat, rechtstreeks of via overheden. Hierdoor kunnen deze gemeenschappen, waaronder vrouwen en jongeren, eindelijk delen in de winst. 

Als tweede, hebben de regeringen inheemse gemeenschappen formeel erkend en geïntegreerd in het besluitvormingsproces van de VN. 20 jaar lang hadden deze gemeenschappen enkel een informele werkgroep in het VN-proces over biodiversiteit. Dat is nu een permanent orgaan geworden.

Andere kleine overwinningen, waren, onder andere, de goedkeuring van een actieplan voor biodiversiteit en gezondheid, waarin het verband tussen beide wordt erkend. Er zijn ook toezeggingen gedaan om toekomstige synergieën te creëren met het Klimaatverdrag, een belangrijke stap slechts enkele dagen voor COP29.

Deze kleine stapjes zijn helaas niet genoeg om het catastrofale verlies aan biodiversiteit te stoppen. De urgentie van de situatie wordt nog steeds niet aangepakt op de schaal die nodig is om een echte verandering teweeg te brengen. De meeste landen hebben bijvoorbeeld niet eens een nationaal plan ingediend aan het begin van COP16, zoals vereist.

Uitgestelde beslissingen

Na een marathononderhandeling van 24 uur, werden de besprekingen over de oprichting van een nieuwe breder biodiversiteitsfonds opgeschort en uitgesteld omdat er niet meer voldoende onderhandelaars in de zaal waren om beslissingen te nemen. Tijdens COP15 spraken de landen af om tegen 2030 jaarlijks 200 miljard dollar bijeen te brengen. De strategie om dit te bereiken zou worden afgesproken tijdens COP16. Dit is niet gebeurd...

Ook andere belangrijke beslissingen, die als prioriteit werden gesteld voor COP16, werden uitgesteld. Zo is er bijvoorbeeld geen besluit genomen over hoe de doelstellingen van dit decennium gemonitord en gecontroleerd gaan worden. Dat dreigt het vertrouwen in – en de implementatie van –  het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework te ondermijnen.

Dit is niet oké en heeft gevolgen voor ons allemaal. De missie om het verlies aan natuur tegen 2030 een halt toe te roepen en om te buigen, was al niet gemakkelijk en nu raken we gevaarlijk uit koers’

Reine Spiessens

Biodiversity advocacy officer van WWF-België

De groep ‘kampioenen’ waar België deel van uitmaakt

Kort voor het einde van COP16 richtten de nationale regeringen van een groep landen, waaronder België, wel een Mainstreaming champions group* op. De groep wil samen het bewustzijn en de inspanningen rond biodiversiteit algemene ingang doen vinden. Zo willen deze landen de doelen en de principes uit het Global Biodiversity Framework verder geïntegreerd zien worden in alle sectoren van de wereldeconomie.  

Actieplan

‘Door toe te treden tot die groep geeft België aan dat het vastbesloten is om ambitieus rekening te houden met biodiversiteit in economische sectoren zoals voeding, landbouw, energie en visserij’, verduidelijk Reine Spiessens. Dit signaal moet nu weerspiegeld worden in de nationale biodiversiteitsstrategie, die op dit moment nog steeds herzien wordt en die snel moet resulteren in een nauwkeurig en meetbaar actieplan.  Dat moet de bijdrage van België weergeven aan de wereldwijde doelstelling om het biodiversiteitsverlies te stoppen en om te keren tegen 2030.

In het bereiken van de nationale doelstellingen rond biodiversiteit spelen de regio’s Vlaanderen en Wallonië een belangrijke rol. Zij moeten dan ook de nodige financiële en andere middelen ter beschikking stellen. 

Biodiversiteit in vrije val

Begin oktober kwam de laatste editie van ons Living Planet Report met verschrikkelijke cijfers naar buiten: een dramatische daling van 73% in de gemiddelde populatiegrootte van wilde dieren in de voorbije 50 jaar.

Tijdens COP16 presenteerde de IUCN een nieuwe update van de Rode Lijst van Bedreigde Soorten. Voor het eerst zijn de meeste bomen ter wereld aan de lijst toegevoegd en meer dan een derde van de gemonitorde soorten (38%) wordt met uitsterven bedreigd (een term die verschillende gradaties van bedreiging omvat, van ‘kwetsbaar’ tot ‘ernstig bedreigd’). Voor de overige soorten is dat meer dan 25%. De egel in het bijzonder heeft een trieste vermelding in deze lijst, nu opgenomen als ‘bijna bedreigd’.

*Buiten België, maken ook deze landen deel uit van de ‘Mainstreaming Champions Group’ : Zuid-Afrika, Duitsland, Colombia, Mexico, Canada, Chili, Costa Rica, Spanje, Fiji, Finland, Frankrijk, Georgië, Mauritanië, Peru, Portugal en Zambia. Er wordt verwacht dat binnenkort nog landen zich aansluiten bij deze groep.

Je kunt actie ondernemen door onze open brief te ondertekenen en zo te eisen dat onze regeringen krachtigere maatregelen nemen om het verlies van natuur en klimaatverandering tegen te gaan.