Terwijl de planeet net het warmste jaar ooit heeft meegemaakt, zijn de politieke leiders op COP30 er niet in geslaagd om maatregelen voor te stellen die de klimaatcrisis aanpakken en een einde maken aan de vernietiging van de bossen — twee nauw verbonden uitdagingen. In dezelfde week beslisten de EU-lidstaten om de Europese wet tegen ontbossing te verzwakken. De bossen blijven dus extreem bedreigd. Samen, met jullie steun, blijven wij ons inzetten totdat ze beschermd worden door coherente en ambitieuze wetgeving.

Georganiseerd aan de rand van het Amazonewoud na een jaar dat volledig boven 1,5°C lag — een ongezien alarmsignaal — had COP30 een historisch keerpunt voor het klimaat kunnen zijn. Maar de resultaten stonden niet in verhouding tot de urgentie. Zeker niet rond de twee meest dringende thema’s: de uitstap uit fossiele brandstoffen en de bescherming van bossen.

Tegelijk stemden de EU-lidstaten in de Raad voor een nieuw uitstel en een verzwakking van een belangrijke wet: de Europese Verordening tegen Ontbossing en Bosdegradatie (EUDR). Een wet die in één jaar tijd 49,8 miljoen bomen had kunnen beschermen tegen ingevoerde ontbossing.

In deze context blijft de rol van organisaties zoals WWF cruciaal. Wij blijven sterke wetten eisen en werken tegelijk met bedrijven en op het terrein om de resterende bossen te beschermen.

Wat COP30 wel en niet heeft opgeleverd

COP30 eindigde vorige week met enkele kleine positieve elementen: de oprichting van een mechanisme voor een rechtvaardige transitie, erkenning van het belang van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen, de rol van de oceaan en de bossen, en de centrale plaats van de wetenschap.

Maar achter deze ‘vooruitgangen’ gaat een teleurstellende realiteit schuil:
– Er kwam geen akkoord om de geleidelijke beëindiging van fossiele brandstoffen expliciet op te nemen, hoewel minstens 86 landen dit steunden.
– Meer dan 90 landen ondersteunden een plan om tegen 2030 een einde te maken aan ontbossing, maar de politieke wil ontbrak.
– De EU, traditioneel ambitieus, kwam verdeeld aan en kon geen sterke gezamenlijke positie aannemen. Het gebrek aan leiderschap, vooral rond klimaatfinanciering, verzwakte haar invloed.

Ondanks de zwakke eindteksten liet de COP wel zien dat klimaatactie niet beperkt is tot onderhandelingen. Brazilië lanceerde bijvoordbeeld het Tropical Forest Forever Facility (TFFF), een nieuw financieringsmechanisme om tropische bossen te beschermen, met steun van onder meer de EU.

Europa wil "de bossen beschermen"… maar tegelijk zijn eigen wet afzwakken

Op 19 november beslisten de Europese regeringen — ondanks de onthouding van België — om de toepassing van de EUDR opnieuw uit te stellen, de tekst te vereenvoudigen, verschillende kernpunten te verzwakken en extra herzieningen mogelijk te maken, nog vóór de wet van kracht is.
Met andere woorden: wat een grote vooruitgang had moeten zijn, dreigt een bijna lege doos te worden.

“De EU wil zich presenteren als een speler die zich inzet tegen ontbossing. Maar tegelijk stelt ze de EUDR uit en verzwakt ze die tragisch, wat duurzame bedrijven én producentenlanden die zich aan de regels hielden, benadeelt. Het toont de kloof tussen internationale beloften en een deregulering die onze bossen decennialang in gevaar brengt, en onze toekomstige veerkracht ondermijnt,” zegt Marie Leabeau, bosexpert bij WWF-België.

De gevolgen zijn ernstig: het zorgt voor onzekerheid bij bedrijven die al investeerden om te voldoen aan de regels; het verwatert het ambitieniveau van een beleid dat door burgers breed gesteund wordt; en het geeft een rampzalig signaal: bosbescherming is geen echte prioriteit voor Europa.

Het Europees Parlement moet zich nog uitspreken vóór eind 2025.

Bossen zijn onze belangrijkste bondgenoten

Het gebrek aan ambitie voor bosbescherming is zorgwekkend, zeker omdat bossen onze eerste verdedigingslinie zijn tegen de klimaatcrisis en het biodiversiteitsverlies.
Ze slaan enorme hoeveelheden koolstof op, huisvesten 80% van de landbiodiversiteit, reguleren watercycli, beschermen lokale gemeenschappen en dragen bij aan onze voedselzekerheid.

In Belém verklaarden regeringen opnieuw dat ze willen handelen. Maar zonder sterke beslissingen, zonder coherente wetten zoals de EUDR en zonder grote investeringen in ecosystemen blijven deze beloften woorden. De ontbossing gaat intussen verder, gevoed door de wereldwijde vraag naar soja, rundvlees, cacao, koffie, palmolie, rubber en hout.

Wij blijven doorgaan

Bij WWF blijven we het belang van bossen onder de aandacht brengen, druk zetten op politici om hun beloften na te komen en investeren in projecten die de bescherming van tropische bossen en de verbinding van natuurgebieden versterken.

Samen blijven we ervan overtuigd dat alles mogelijk is.
Bossen beschermen is het klimaat, de natuur en onze veiligheid beschermen.
Bossen beschermen is onze toekomst beschermen.