Biodiversiteit: wat een bloeiende en gezonde natuur voor ons doet

Biodiversiteit: wat een bloeiende en gezonde natuur voor ons doet

De mensheid heeft altijd gefloreerd dankzij de natuur. Om als samenleving te blijven evolueren zullen we afhankelijk blijven van de natuurlijke rijkdommen. Het beschermen en de evolutie naar een duurzaam beheer ervan zijn daarom  essentiële voorwaarden voor een welvarende toekomst. Biodiversiteit is de bonte verzameling van alle groeiende planten en diersoorten en hoe die samen een prachtig levend geheel vormen. Een biodiversiteit in evenwicht is net zo belangrijk voor de natuur als voor de mens: van de kwaliteit van de lucht die we inademen en het water dat we drinken tot ons fysieke en mentale welzijn.

Wolven

WWF biodiversite biodiversiteit loup wolf

Er zijn steeds meer wolven die zich vestigen in België. Na zo goed als uitgestorven te zijn in West-Europa werd de ommekeer ingezet op het einde van de 20e eeuw met de Europese bescherming van de soort. Zo konden wolvenpopulaties terug toenemen vanuit Oost-Europa en de Apennijnen, waar de wolf wel kon standhouden. Zo belandden ze op eigen houtje terug in België en staan de verschillende populaties terug in contact met elkaar. WWF is blij met de komst van de wolven omdat zijn komst goed nieuws voor onze natuur is! De wolf is namelijk een toproofdier en heeft invloed op andere dieren in zijn leefgebied, en op die manier een positieve invloed op het landschap en de natuurlijke rijkdom daarin. Zo helpen ze de verspreiding van bepaalde ziekten bij hun prooien verminderen. Door hun aanwezigheid gaan grote grazers zich anders gedragen en bepaalde plaatsen mijden. Dit zorgt bijvoorbeeld voor meer natuurlijke verjonging van bossen. Ook zijn wolven een constante leverancier van kadavers voor aaseters, zoals bijvoorbeeld voor de raaf. Die sinds lange tijd terug broedt in het leefgebied van onze Limburgse wolven.

De wolf is een voorbeeld van een soort die mee de biodiversiteit in evenwicht houdt en die als oplossing kan dienen voor sommige problemen waar onze natuur mee te maken krijgt. WWF werkt hard om het draagvlak voor samenleven met wolven in België te vergroten, onder andere met het Wolf Fencing Team, een initiatief van WWF, Natuurpunt en Natagora, dat veehouders ondersteunt in de bescherming van hun dieren.

Schildpadden

WWF biodiversite biodiversiteit tortue schildpad

Wist je dat het schild van schildpadden het equivalent van onze ribbenkast is?! Het is het enige dier dat ooit bestond wiens schouderbladen en heupen zich in zijn ribbenkast bevinden. Hoewel schildpadden niet de meest dynamische uitstraling hebben, zijn ze veel belangrijker voor de biodiversiteit dan je zou denken. Het zijn dieren die zich tussen warme ecosystemen bewegen, zoals tussen moeras en grasland. Ze voeren essentiële jobs uit op deze plaatsen: Als vuilnismannen houden ze ze netjes door dode dieren te verorberen. Ze fungeren ook als architect door intensief holen te graven waar andere diersoorten zoals uilen en konijnen van profiteren. Daarnaast zijn ze ook landbouwers: door hun gevarieerd dieet bevatten hun uitwerpselen veel verschillende zaden die ze onder de grond verspreiden door hun gegraaf. Zo zorgen schildpadden voor een diverse natuur die een uitstekende thuis is voor andere soorten. Terwijl schildpadden de dinosaurussen overleefd hebben, zijn 61% van alle 365 schildpadsoorten uitgestorven in de moderne tijd door de stijgende vraag naar schildpadden als huisdieren of voor consumptie, door klimaatverandering en het verdwijnen van hun habitats.

In België komen schildpadden in het wild normaal niet voor, maar toch kan je er tegenkomen, zoals de lettersierschildpad. Dit zijn vaak ex-huisdieren die zijn uitgezet. Hoewel de dieren zich vaak wel kunnen redden in onze natuur, zijn de condities niet goed om zich succesvol voort te planten aangezien het te koud is in België. Ook kan de komst van een schildpad een risico inhouden voor het ecosysteem door hun brede dieet, ze eten planten en (jongen van) vissen, amfibieën en watervogels. Haal dus geen schildpadden in huis en als je er toch hebt, laat ze niet los in het wild.

Natuur

WWF biodiversite biodiversiteit nature natuurr

Biodiversiteit is het geheel van alle dier- en plantensoorten, ecosystemen en hun interacties op een bepaalde plaats. Het is niet nodig om verre landen voor de geest te halen om over biodiversiteit te praten! De natuur is dichterbij dan we denken, zelfs in ons kleine, dichtbevolkte land. De natuur dicht bij ons kennen, zorgt ervoor dat we onszelf beter verankeren in onze omgeving en een gevoel van verbondenheid ermee voelen, wat volgens sommige studies stress zou verminderen. Luisteren naar het gezang van vogels, wandelen in het bos of naar het ballet van foeragerende bijen kijken, is al in contact met de natuur staan. Deze connectie met de natuur vermindert de risico's op psychische aandoeningen en angst. Of je nu op het platteland woont, omringd door groen of in de stad, de natuur is overal. Parken, tuinen of kanalen, we nodigen je uit om deze groene ruimtes op te zoeken, als dit veilig mogelijk is door de aanbevelingen van de autoriteiten met betrekking tot COVID-19 op te volgen. Als je problemen hebt met het vinden van een natuurgebied in je buurt, of als je er op dit moment niet kunt geraken, waarom probeer je dan niet dichter bij de natuur te komen door een klein ecosysteem in huis te creëren? Inheemse kruiden of wilde bloemen in uw tuin of op uw balkon planten om bijen en andere insecten aan te trekken, die op hun beurt vogels aantrekken, draagt bij aan het behoud van onze biodiversiteit. Zo behoudt ook jij de essentiële link met de natuur.

Bomen

WWF biodiversite biodiversiteit arbre boom

Bomen zorgen veel meer voor ons en onze gezondheid dan we ons kunnen voorstellen. Met name in onze steden, waar de vervuiling zo sterk is dat in Europa naar schatting 790.000 mensen voortijdig stierven ziektes die verband houdt met een slechte luchtkwaliteit, zijn bomen van levensbelang. Steden worden beschouwd als "hitte-eilanden". Het gebrek aan vegetatie, de kale betonnen oppervlakken en de configuratie van de straten houden de warmte vast in stedelijke centra waardoor de temperatuur tijdens hittegolven soms tot 10°C boven het gemiddelde uitstijgt. Aangezien de hittegolven vaker voorkomen door de opwarming van de aarde, schat de WHO dat ze tegen het midden van de eeuw jaarlijks 256.000 mensen het leven zouden kunnen kosten. Gelukkig kunnen de bomen en bossen in de buurt van onze Belgische steden ons helpen om deze dubbele uitdaging aan te gaan: de lucht schoonmaken en koelen. Bomen hebben namelijk het vermogen om fijn stof in de atmosfeer te filteren. De schaduw die ze werpen en het transpiratievocht dat vrijkomt tijdens de fotosynthese dragen bij aan het verlagen van de luchttemperatuur. De lucht is zuiverder en de temperatuur wordt geregeld dankzij de bomen om ons heen!

Bijen

WWF biodiversite biodiversiteit abeille bij

Het is haast onmogelijk om je de wereld voor te stellen zonder bijen. Deze pluizige insecten, waaronder honingbijen, hommels en wilde bijen, zorgen ervoor dat we kunnen genieten van appels, courgettes, citrusvruchten, paprika’s en mango's, om maar enkele te noemen. 75% van alle gewassen zijn afhankelijk van bijen voor hun bestuiving, vooral groenten en fruit. Bestuivers, waarin bijen het grootste aandeel hebben, zorgen ervoor dat planten zich kunnen voortplanten. Een gemiddelde bij bezoekt maar liefst 7000 bloemen per dag. Moesten er geen bestuivende insecten zijn, dan zouden deze planten theoretisch bestoven kunnen worden door de wind, vogels of de mens, maar die kunnen geen van allen tippen aan de bij! Bijen voorzien de mens dus van gezonde voeding maar ze spelen ook een grote rol in biodiversiteit omdat ze ook de groei en verspreiding van bomen, bloemen en andere planten ondersteunen, die dienen als voedsel en beschutting voor weer ontelbare andere soorten. Zeker voor onze Belgische appels en peren zijn bijen onmisbaar, aangezien deze planten zich niet zelf kunnen bevruchten. Bovendien toont onderzoek aan dat vruchten die door bijen werden bestoven veel kwalitatiever zijn dan hun niet-bestoven versies. Het verwondert dus niet dat bijen een economische waarde in ons land vertegenwoordigen van 251 miljoen euro! Bijenpopulaties worden bedreigd door ziektes, exotische parasieten, het pesticidegebruik in de intensieve landbouw en het verdwijnen van natuur. Al deze oorzaken van grote bijenafname aanpakken is essentieel voor onze toekomstige voedselvoorziening én de biodiversiteit in zijn geheel!

Gieren

WWF biodiversite biodiversiteit vautour gier

Vogels zijn amusant om naar te kijken. Sommigen verbazen ons met hun verenpracht, anderen vermaken ons met hun melodieuze gezang. Nog anderen, zoals de gier, beschermen indirect onze gezondheid en die van de natuur door hun dieet.  Deze vogels, familie van dagroofvogels, voeden zich uitsluitend met karkassen van dode dieren. Met hun majestueuze vlucht en hun scherpe ogen kunnen gieren een dier binnen een uur na zijn dood spotten in een groot gebied. Zo beperken ze de verspreiding van bacteriën. Sommige aaseters kunnen bacteriën en virussen van karkassen naar menselijke gebieden brengen. Gieren werken daarom als een natuurlijke barrière. Een goede verhouding tussen gieren en incidentele aaseters, zoals vossen, raven en sommige arenden, is belangrijk om te voorkomen dat er ziektes ontstaan die op de menselijke bevolking zouden kunnen overgedragen worden. Gieren en andere aaseters zijn daarom essentieel voor onze ecosystemen en onze gezondheid, en daarom werkt WWF aan de bescherming van gieren in Europa. 

Walvissen

WWF biodiversite biodiversiteit baleine walvis

Baleinwalvissen eten krill, dat is algemeen bekend. In de oceaan houden ze zo een ecosysteem in stand waar wij in België ook de vruchten van plukken, én dat is minder geweten. Baleinwalvissen verorberen immers gigantische hoeveelheden van deze krill, kleine ongewervelde zeediertjes die tot de orde van de Euphausiacea behoren. Deze kleine diertjes hebben een enorme impact op de biodiversiteit! Ze zijn de brandstofmakers van de oceaan. Zelf eten ze fytoplankton, eencellige plantjes die aan de oppervlakte van de oceaan leven van CO2 en zonlicht. Jaarlijks produceert fytoplankton 50% van alle zuurstof in de atmosfeer en neemt het 40% van alle CO2 uit de lucht om het vervolgens vast te houden in de oceaan. Dat laatste is ongeveer vier keer zoveel als het Amazonewoud! Omdat het dieet van baleinwalvissen uitsluitend uit krill bestaat, zijn ook zij gigantische opslagplaatsen voor CO2. Als ze sterven, zinken walvissen naar de bodem van de oceaan en zorgen ze ervoor dat per walvis gemiddeld 33 ton CO2 voor eeuwen uit de atmosfeer blijft. Daarnaast zorgen de afvalstoffen van walvissen voor de toename van fytoplankton en dus voor steeds meer CO2–captatie uit de lucht. Walvissen zwemmen regelmatig van de diepte naar de oppervlakte van de oceaan en brengen zo de nutriënten die het fytoplankton nodig heeft om te groeien naar de juiste plaats.

Onze walvissen en de oceaan beschermen tegen (over)exploitatie, plasticvervuiling, verzuring en jacht, is daarom van groot belang voor ons klimaat én de biodiversiteit.