Brussel, 7 november 2018 - Vandaag presenteert WWF België in het federaal parlement een rapport over de handel van wilde dieren en planten in België. De studie van TRAFFIC toont aan dat zowel legale en illegale handel op grote schaal plaatsvinden in ons land. WWF pleit dan ook voor een sterkere interministeriële en cross-sectorale aanpak in de strijd tegen de illegale handel. Dit heeft de beste kans op slagen als het thema een hogere prioriteit krijgt op de politieke agenda. Een week na de publicatie van het Living Planet Report, waaruit bleek dat de mens verantwoordelijk is voor 60% achteruitgang van de aantallen wilde dieren, is het meer dan ooit duidelijk dat ook België een grotere verantwoordelijkheid moet nemen.

De internationale handel in wilde soorten vormt een van de meest lucratieve markten ter wereld. Het is ook een van de belangrijkste oorzaken voor de dramatische terugval van populaties van wilde dieren zoals die door het laatste Living Planet Report werd aangetoond. Daarnaast bedreigt ze ook in toenemende mate de volksgezondheid en socio-economische stabiliteit van landen. De Europese Unie (EU) is een belangrijke markt en doorvoerroute voor de legale en illegale handel van wilde soorten. Met haar centrale ligging neemt ook België een sleutelpositie in, maar recente informatie over de trends en de concrete rol van België soortenhandel is beperkt en weinig toegankelijk.

In opdracht van WWF heeft TRAFFIC daarom beschikbare feiten en cijfers van CITES-soorten samengebracht en geanalyseerd voor de periode 2007-2016 om meer inzicht te verschaffen in de belangrijkste handelsproducten, trends en betrokken partners.

Illegale soortenhandel, één van de grootste inkomstenbronnen voor gewapende groepen

De internationale handel in wilde soorten (dieren en planten) bedreigt in toenemende mate de biodiversiteit, volksgezondheid en socio-economische stabiliteit van landen. Door de hoge inkomsten en lage risico’s behoort de illegale handel ondertussen tot de top 10 van meest winstgevende, grensoverschrijdende misdaadsectoren ter wereld (naast onder meer handel in namaakproducten, drugs en wapens). De illegale soortenhandel vormt, samen met andere vormen van milieucriminaliteit, momenteel zelfs de grootste inkomstenbron van gewapende groepen wereldwijd.

De Europese Unie (EU) is een belangrijke markt en doorvoerroute voor de legale en illegale handel van wilde soorten, waaronder dieren en planten die vallen onder de Conventie voor de Internationale Handel in Beschermde Soorten van Wilde Fauna en Flora (CITES). In 2014 werd de import van CITES-dieren en hun producten geschat op 641 miljoen euro, terwijl de EU circa 1,1 miljard euro (her)uitgevoerd heeft. Voor CITES planten bedroegen deze cijfers respectievelijk 261 en 91 miljoen. Het inschatten van het Europese aandeel in de illegale handel is moeilijker omwille van het clandestiene karakter, maar wereldwijd ramen INTERPOL en UNEP de jaarlijkse inkomsten toch op 4 tot 20 miljard euro. De EU heeft in 2016 een actieplan opgesteld dat lidstaten oproept om meer inspanningen te leveren voor betere handhaving, samenwerking en preventie in de strijd tegen de illegale soortenhandel.

Met haar centrale ligging neemt België een sleutelpositie in bij het transport van personen en goederen in Europa. De luchthaven van Zaventem is een van de 15 drukste Europese luchthavens voor commerciële vluchten en Antwerpen staat als tweede grootste gerangschikt voor scheepsvracht. Dergelijke drukke transport draaischijven scheppen opportuniteiten voor zowel legale als illegale handel in wilde soorten. Eerdere studies hebben ons land al geïdentificeerd als een belangrijke illegale (transit)markt voor CITES soorten, waaronder ivoor en reptielen. België was in 2016 de derde grootste houtimporteur van Europa en vaststellingen van illegale handel werden reeds herhaaldelijk naar voren gebracht.

België, belangrijke importeur van CITES soorten

De analyse van de legale handel toont aan dat België een belangrijke importeur is van reptielproducten in Europa, met name vlees van de Nijlkrokodil (Crocodylus niloticus Laurenti, vnl. uit Zimbabwe) voor de nationale en/of Europese markt. België staat als tweede gerangschikt voor de import van plantproducten, vooral gezaagd hout van de Afrikaanse teak (Pericopsis elata (Harms) van Meeuwen, uit Kameroen en Kongo) en medicinale schors van de Afrikaanse kers (Prunus africana (Hook.f.) Kalkman). Andere producten die in/door België verhandeld worden, zijn kaviaar, amfibieën en nijlpaardtandsculpturen.

Gegevens van inbeslagnames duiden erop dat België een belangrijke (intermediaire) speler is voor de illegale handel in CITES soorten, zoals medicinale plantproducten, ivoor, zeepaardjes en reptielen. Producten worden in transit voornamelijk getransporteerd van West- en Centraal-Afrika naar China via luchtvaart- en postdiensten. Verder lijkt er een belangrijke discrepantie te bestaan tussen België haar belangrijke rol als houtimporteur en het lage aantal inbeslagnames van illegaal hout. De VRT PANO documentaire van oktober heeft aangetoond dat een gelijkaardige vaststelling kan gedaan worden voor de invoer van wild vlees (‘bushmeat’) uit Afrika.

Aanbevelingen WWF: een actieplan graag!

WWF vraagt aan de Belgische overheden om de strijd tegen illegale soortenhandel een hogere prioriteit op de politieke agenda te geven omwille van de grote impact op biodiversiteit en de link met internationale criminaliteit. De aanpak van de handel in wilde soorten vergt een interministeriële en cross-sectorale aanpak. Naast de federale en regionale bevoegdheden voor leefmilieu en volksgezondheid, liggen de belangrijkste handhavingstaken bij de douane, politie en justitie.

Om een gecoördineerde samenwerking tussen al de bevoegde instanties te garanderen, vraagt WWF om een nationaal actieplan met een lange-termijn beleidsvisie op te stellen en uit te voeren, in lijn met het lopende en volgende Europees actieplan (waar België reeds aan bijdraagt na goedkeuring in 2016). Een dergelijke planmatige aanpak zal de reeds bestaande activiteiten tegen de illegale handel beter omkaderen en hun continuïteit en opvolging over meerdere beleidscycli waarborgen. Het plan moet o.a. acties omvatten omtrent beter overleg en samenwerking, erkende rol voor federale politie, transparante monitoring, meer en efficiëntere controles door douane en andere inspectiediensten en versterking van het gerechtelijk apparaat voor een betere sanctionering.

Meer informatie

Koen Stuyck | Press Coördinator & woordvoerder | WWF Belgium | [email protected] | 02 340 09 67 – 0499 70 86 41

Noot aan de redactie

• U kan onze persberichten en rapporten terugvinden op http://www.wwf.be/pers
• WWF is één van de grootste en meest ervaren onafhankelijke natuurbehoudsorganisaties ter wereld, actief in meer dan 100 landen en met meer dan 5 miljoen sympathisanten wereldwijd. Het doel van WWF is de generaties na ons een leefbare planeet na te laten. WWF zet zich in voor het behoud van soorten en hun leefomgeving: bossen, waterrijke gebieden en oceanen. Verder werkt WWF mee aan oplossingen voor de vervuiling en verspilling van natuurlijke hulpbronnen en de klimaatverandering.
• Steun het werk van WWF en surf naar www.wwf.be.

[1] http://globalinitiative.net/world-atlas-of-illicit-flows/