Opnieuw otters in de Scheldevallei, nieuwe studie ziet kansen voor definitieve terugkeer

Opnieuw otters in de Scheldevallei, nieuwe studie ziet kansen voor definitieve terugkeer

De otter is terug in Vlaanderen. Na een paar decennia van onduidelijkheid, worden er sinds enkele jaren met zekerheid weer otters gesignaleerd in Vlaanderen. Dankzij projecten zoals het Sigmaplan zagen we op specifieke plekken in de Scheldevallei een spectaculaire terugkomst van typische rivier natuur. Daar profiteert de otter nu mee van, maar meer inspanningen zijn nodig om de soort alle kansen te geven. Een nieuwe studie van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), de Universiteit Antwerpen en WWF, legt de vinger op de wonde: beperkte en vervuilde vispopulaties in de Schelde samen met te beperkte en te versnipperd habitat blijven de pijnpunten. Door een aantal knelpunten weg te werken kan het leefgebied van de otter aanzienlijk uitbreiden.

 

Sinds de jaren ’80 was nergens nog een plaats in Vlaanderen bekend waar de otter met zekerheid voorkwam. Sinds 2014 zijn er  op regelmatige basis terug waarnemingen van otter in de Scheldevallei. Een nieuwe studie, uitgevoerd door het INBO en de Universiteit van Antwerpen voor WWF, identificeerde er 40 km² prima otterhabitat. Daarnaast is er nog een extra potentieel voor een gebied van 20km² mits de nodige inspanningen. Een populatiekern van otters bestaat uit ongeveer 10 individuen, waarvoor ongeveer 100 km² geschikt habitat nodig is.

WWF loutre otter gallery3

Wanneer de otter het goed doet, profiteert iedereen mee

De otter is een paraplusoort. Om de otter terug te brengen moet je de water- en habitatkwaliteit verbeteren. Daar vaart het hele gebied waar de soort leeft en foerageert wel bij. Vispopulaties doen het beter, de natuur naast de waterlopen herleeft, wat ook goed is voor insecten, vogels en andere soorten. Ook de mens profiteert, met meer bescherming tegen wateroverlast, beter herbergen en zuiveren van zoetwatervoorraden en meer mogelijkheden tot ontspanning en toerisme.

De studie werd vandaag voorgesteld aan Vlaams Minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme, Zuhal Demir.

Studie

Otterland in de maak

WWF, Natuur en Bos van de Vlaamse overheid, Regionaal Landschap Rivierenland en Regionaal Landschap Schelde-Durme slaan alvast de handen in elkaar om de aanbevelingen uit de studie in de praktijk om te zetten. Lieven Nachtergale van Natuur en Bos: “Samen met vele partners zoals lokale overheden, weg- en waterloopbeheerders, natuurverenigingen, private eigenaars, bedrijven,… willen we een samenhangend valleisysteem creëren als leefgebied voor de otter: Otterland.”

Er is al gestart met het wegwerken van een aantal knelpunten. Via de projectsubsidies natuur komt er een ottercorridor in Terhagen en één aan de Stuyvenbergbaan in Willebroek. Er zijn ook een aantal geplande inrichtingen in de Polders van Kruibeke en er komt een soortenbeschermingsprogramma voor de otter.

Otterland wordt een lange termijn programma. De komende maanden wordt er gewerkt op concrete acties. Daarover zullen we op het gepaste moment communiceren.

WWF loutre otter gallery4

Groot potentieel voor verbetering

Om een succesvolle vestiging van otters te verzekeren is een gezond visbestand met voldoende én gezonde vis belangrijk. Otters voeden zich voor 80% met vis. Zowel de kwantiteit als de kwaliteit van het visbestand is een aandachtspunt. Uit resultaten van deze studie blijkt dat kwik en pcb-vervuiling in visweefsel nog steeds zeer hoog is en het herstel van de otterpopulatie hindert. Deze stoffen hebben in het verleden een grote negatieve invloed gehad op Europese otterpopulaties.

De studie stelt vast dat de Scheldevallei potentieel leefgebied biedt voor het uitbouwen van een otterpopulatie. Er zijn hiertoe wel nog een aantal bijkomstige inspanningen te leveren:

  • Natuurherstelprojecten om de schuilplaatsen voor otter te verhogen, en om de visstand verder te verbeteren: voldoende oevervegetatie voorzien en vismigratieknelpunten oplossen.
  • Verkeersknelpunten oplossen door looprichels of oeverstroken aan te leggen onder bruggen (wegen-waterwegen kruisingen). Op een aantal plaatsen vormt het kruispunt tussen wegen en waterwegen een acuut knelpunt voor de otter: dit zijn typisch plaatsen waar ze als verkeerslachtoffer sneuvelen. Ter vergelijking: in Nederland wordt jaarlijks meer dan 25% van de otterpopulatie doodgereden.
  • Aanpak van opstapeling van polluenten in vis, o.a. kwik en PCB’s: slim inzetten op sanering van vervuilde waters en beperken van nieuwe lozingen.

Zuhal Demir, Vlaams minister van Omgeving: “Zowel via het natuurbeleid als via het waterbeleid zetten we nu al in op het verbeteren van potentiële leefgebieden van de Otter. Met dank ook aan de vele verenigingen actief op het terrein. Op die ingeslagen weg gaan we nu verder om de otter duurzame overlevingskansen te bieden in Vlaanderen.

Céline De Caluwe, WWF-België: “De otter heeft een groot leefgebied en is dus meer gebaat bij natuurherstel op landschapsniveau dan versnipperde inspanningen verspreid over Vlaanderen. WWF lanceerde deze studie om een goed beeld te krijgen van de opportuniteiten en de knelpunten voor otter in de Scheldevallei. Het verbeterde habitat zal ook een heel aantal andere soorten helpen. De terugkeer van de otter is een hoopvol symbool voor de heropleving van de Schelde als levensader doorheen Vlaanderen.

Koen Van den Berge, INBO: “Werken aan het herstel van de otterpopulatie in Vlaanderen is een uitnodigende uitdaging en de toekomstige proef op de som voor een geïntegreerd natuurbeleid. Er is nog een lange weg af te leggen, maar er zijn reële kansen op succes."

Studie

Leer ook: