Zondag 2 februari is het ‘werelddag voor waterrijke gebieden’ (World Wetlands Day). Slechts 2,5% van al het water op de wereld is zoet water. En al dat zoet water bevindt zich in rivieren, meren, gletsjers en moerassen. Waterrijke gebieden zijn ontzettend belangrijk voor de biodiversiteit en voor ons allemaal. Ze houden grote hoeveelheden zoet water vast en zuiveren het van vervuiling. 40% van alle diersoorten leven in waterrijke gebieden. Meer dan 1 miljard mensen halen hun inkomen uit deze gebieden (denk aan vissers, rijstverbouwers, toerisme ondernemers en vele andere beroepen). Bijna 30% van alle koolstof op het land is opgeslagen in waterrijke gebieden.  

Helaas gaan we niet erg zorgvuldig om met deze zoetwater gebieden. Moerassen leggen we droog, rivieren trekken we recht en steken we in een keurslijf van beton. We blokkeren de waterlopen met dammen zodat paaiende vissoorten er niet meer voorbij kunnen en de afzetting van natuurlijke voedingstoffen in het gedrang komt. We lozen ons rioolwater en dumpen er ons afval in… In plaats van waterlopen te zien voor wat ze zijn, namelijk levende aders in het landschap, vol kleine en grote diersoorten die allemaal samen een levend ecosysteem vormen, zag de mens er jarenlang louter een transportweg in, of een bron van gratis water voor industrie en landbouw.   

In de Living Planet rapporten van WWF blijkt keer op keer dat vooral diersoorten die in en rond rivieren en waterrijke gebieden wonen het slecht doen. Dat komt omdat er ook miljoenen mensen wonen en samen met hun fabrieken, landbouwactiviteiten en energiecentrales oefenen ze enorme druk uit op alle zoetwatersystemen.

Gelukkig bestaan er ook internationale verdragen die deze gebieden in bescherming nemen. Op World Wetlands Day herdenken we de start van de conventie op waterrijke gebieden op 2 februari 1971, in de Iraanse stad Ramsar. Sindsdien zijn duizenden plaatsen op de wereld erkent als zogenaamde Ramsargebieden. Ook in eigen land zijn er 9 erkende Ramsar plaatsen, waaronder het Zwin, de Hoge Venen en de Kalmthoutse Heide. België heeft zich ertoe verbonden deze plaatsen te beschermen.

Goed nieuws voor waterlopen en natte gebieden in Europa  

In Europa bestaat er belangrijke wetgeving om ons zoet water te beschermen. Op 11 december 2019 kondigde de Europese Commissie aan dat de Europese Kaderrichtlijn Water geschikt is voor het beoogde doel. Ze was namelijk in vraag gesteld omdat verschillende landen de richtlijn wilden verzwakken, op vraag van de industrie, die de regels te streng vond. WWF kwam hiertegen in het verweer en lanceerde daarop de succesvolle #ProtectWater-campagne, argumenterend dat het van cruciaal belang is om de rivieren en meren van Europa te beschermen tegen verdere vernietiging.  

WWF coördineerde en leidde gedurende twee jaar een coalitie van 130 ngo's. Hoewel het behaalde resultaat heel belangrijk is, blijven we er bij de regeringen en de Commissie voor pleiten zich aan de kaderrichtlijn te houden en ze niet opnieuw in vraag te stellen. Alle inspanningen moeten nu worden geconcentreerd op de implementatie ervan. Dat betekent concreet het veiligstellen van de watervoorraden en waterkwaliteit in Europa en het afzwakken van de gevolgen van overstromingen en perioden van droogte. Dat inspanningen in die zin opleveren bewijst de recente terugkeer van de otter in ons land.

Op 5 maart vertegenwoordigt de Vlaamse minister van milieu ons land in de Europese milieuraad (dat gaat volgens een beurtrol) waar ze nog eens zullen stemmen over de Kaderrichtlijn Water. WWF vraagt de minister dat ze voor het behoud van de richtlijn zal stemmen en de nadruk leggen op de noodzaak aan een betere implementatie. Als je weet dat minder dan de helft van de Belgische waterlopen voldoen aan de waterkwaliteit die vereist wordt door de richtlijn en dat de meest vervuilde rivier van Europa in Vlaanderen ligt, dan is het duidelijk dat WWF de volgende maanden scherp zal toekijken op de positie die ons land hierin inneemt.