‘Earth Overshoot Day’ valt dit jaar op 29 juli. Dat is maar liefst vier weken vroeger dan vorig jaar (22/08/20). De lockdowns en de genomen coronamaatregelen verklaren de daling van onze ecologische voetafdruk. Om de voetafdruk blijvend terug te dringen binnen de grenzen van onze planeet, zijn echter structurele maatregelen nodig.

Wat is Earth Overshoot Day?

Earth Overshoot Day markeert de symbolische datum waarop de mens alle natuurlijke hulpbronnen die de aarde in een jaar kan produceren, heeft opgebruikt. Vanaf 29 juli 2021 leeft de mens op ‘krediet’. Dat betekent dat we meer bomen kappen dan er jaarlijks kunnen bijgroeien, of meer broeikasgassen uitstoten dan de natuur kan opnemen. We hebben dus niet voldoende aan wat de planeet kan voortbrengen. We hebben 1,7 keer de capaciteit van de aarde nodig om verder te gaan zoals we nu doen. Sinds het begin van de jaren zeventig is het tekort steeds groter geworden, al gaat het de laatste 10 jaar minder snel (zie grafiek).

Dalingen en stijgingen

Het ‘Global Footprint Network’ concludeert dat de wereldwijde ecologische voetafdruk in 2021 met 6,6% is gestegen ten opzichte van 2020.

De wereldwijde pandemie veroorzaakte aanvankelijk een scherpe daling van de CO2-uitstoot in 2020. In de tweede helft van 2020 nam de uitstoot echter weer toe, en aan het einde van het jaar was de totale uitstoot als gevolg van de wereldwijde pandemie 5,8% lager dan de uitstoot van 2019.

De tweede opmerkelijke verandering was het effect van de ontbossing en de degradatie van het Amazonewoud op de wereldwijde biocapaciteit van bossen (= hoeveelheid broeikasgassen die bossen kunnen absorberen). Die veroorzaakten een afname van 0,5% van die wereldwijde biocapaciteit.

Een snelle vermindering van de ecologische voetafdruk kan en moet

De gevolgen van onze uitstoot en onze overmatige voetafdruk laten zich voelen door de toename van extreme hittegolven en droogtes enerzijds,en zware stormen en overstromingen anderzijds. Die leiden tot o.m. mislukte oogsten, klimaatvluchtelingen en ecosystemen die hun biocapaciteit verliezen. Zo is onlangs aangetoont dat het Amazonewoud nu reeds gedeeltelijk meer CO2 uitstoot dan opneemt.

Maar hoe?

Europa is 's werelds tweede grootste importeur van producten uit ontboste gebieden. Ons land behoort tot de acht grootste EU-economieën die samen 80% bijdragen aan de geïmporteerde ontbossing in Europa. Onze consumptie van soja voor dierenvoeder (vooral voor kippen, varkens en melkkoeien), palmolie, koffie, cacao heeft een grote impact. Onze regeringen moeten daarom snel maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat ons voedsel de biodiversiteit niet vernietigt, ook niet aan de andere kant van de wereld. Dat kan door nieuwe, bindende Europese wetgeving aan te nemen om producten te verbieden die voortkomen uit ontboste gebieden of andere natuurlijke ecosystemen die omgevormd werden tot landbouwgebied. Ook blijkt uit een onderzoek van WWF dat door duurzaam te eten de broeikasgasuitstoot kan worden gehalveerd, terwijl het bovendien gezonder is, en korte, lokale aanvoerketens worden ondersteund.

Zoniet …

De impact die de klimaatverandering en het biodiversiteitsverlies zal teweegbrengen in de maatschappij en aan de economie, zal groter zijn dan de ontwrichting van het afgelopen coronajaar. Ook in eigen land hebben we recent gezien hoe extreme weerfenomenen grote rampen kunnen veroorzaken. Er zijn reeds voorbeelden van plaatsen waar verzekeringsmaatschappijen nog risico’s weigeren omdat het overstromingsgevaar er te groot is geworden. Door ruimte te scheppen voor natuur maken we ons weerbaarder tegen de kracht van extreme weersituaties en verhogen we meteen ook onze biocapaciteit.

WWF pleit ervoor om maatregelen te nemen die in lijn zijn met de transitie naar een koolstofarme, circulaire en natuurpositieve maatschappij. Klimaat- en duurzaamheidscriteria moeten de kern vormen van het maatregelenpakket van het economisch en maatschappelijk herstel. Op die manier zijn we beter bestand tegen schokken op de energiemarkt en minder afhankelijk van materialen of import. Onze positieve acties voor de natuur leveren ons bovendien meer levenskwaliteit op.