Tijgers, Aziatische olifanten, Siamese krokodillen, luipaarden … Zuidoost-Azië telt enkele van de meest zeldzame en iconische diersoorten op aarde. Maar sinds de 20ste eeuw wordt de regio overspoeld door massale uitroeiingsgolven. Een nieuw rapport van WWF legt de voornaamste oorzaken bloot. Naast de vernietiging van leefgebieden blijken vooral dierenvallen slachtoffers te maken. Het rapport telt er miljoenen. 

Samen met zijn kudde genoot olifant Chhouk ooit van zijn vrijheid in de droge wouden van de Cambodjaanse provincie Mondulkiri. Maar in 2007 stapte hij in een valstrik, gemaakt van enkele ijzerdraden. Hij bleef alleen achter, gevangen en zwaar gekwetst aan zijn poot. Door een gelukkig toeval werd hij snel ontdekt door de patrouilles van WWF, die hem naar het natuurreservaat van Phnom Tamao brachten. Zijn poot moest worden afgezet. Er was niet veel hoop. En toch wist Chhouk te overleven. “We slaagden erin hem er weer bovenop te helpen. Maar dat loste het probleem van de missende poot niet op. Na meerdere prothesemakers te hebben gecontacteerd, stemde de Cambodjaanse School voor Prothesen en Orthopedie er uiteindelijk mee in om een prothese te ontwerpen voor Chhouk. Dertien jaar later is hij aan zijn veertiende of vijftiende prothese toe”, legt Nick Marx uit, directeur van het verzorgings- en heruitzettingsprogramma voor wilde dieren van de Wildlife Alliance in Cambodja. 

Toen Chhouk aangetroffen werd in de wilde zone van Srepok in Mondulkiri, was zijn poot erg gehavend door een val.
Vandaag kan hij weer stappen dankzij een prothese.

Chhouk behoort tot de zeldzame geluksvogels die hun wonden hebben overleefd … Maar is geluksvogel wel het juiste woord als je weet dat hij de rest van zijn leven in gevangenschap zal moeten doorbrengen? “Het laatste dat we willen, is wilde dieren in een kooi opsluiten. Maar niet alle dieren kunnen hun vrijheid opnieuw aan. Dieren op drie poten hebben bitter weinig overlevingskansen in de wildernis.” 

Een blinde, stille, wrede en alomtegenwoordige vijand 

Er zijn maar weinig plekken op aarde waar het wildleven zo bedreigd is als in Zuidoost-Azië. Naast het verlies en de vernietiging van leefgebieden, is al tientallen jaren een stillere crisis aan de gang die bijdraagt tot massale uitroeiingsgolven in de regio: de crisis van de vallen. Een recente analyse van WWF schat het aantal vallen in beschermde natuurgebieden van Cambodja, Laos en Vietnam op 12,3 miljoen. De vallen zijn vaak rudimentair in elkaar gestoken en doden niet alleen blindelings wilde dieren, maar verhogen ook het risico op de verspreiding van zoönoses onder mensen.

Deze vallen vormen een van de wreedste jachttechnieken, want nadat ze in een val zijn gelopen, ondergaat het merendeel van de dieren dagenlang gruwelijke pijn vooraleer ze sterven aan hun verwondingen, dorst of honger. En slagen ze er toch in te ontsnappen, dan bezwijken ze vaak later aan een pijnlijke infectie veroorzaakt door hun verwondingen of sterven ze van de honger doordat ze geen eten kunnen verzamelen met een gewonde ledemaat.

Mark Rayan Damaraj (tijgerbescherming voor WWF) wordt emotioneel als hij terugdenkt aan de dag waarop ze midden in het bos een tijger in een val aantroffen. “Nooit vergeet ik nog zijn bange gebrul en de levensangst in zijn nog altijd dreigende ogen. Toen we zijn poot uit de val konden bevrijden, zag ik hoe diep de wonde was die men hem had toegebracht. Het bot was zichtbaar. De koning van de jungle in zo’n kwetsbare en gepijnigde staat zien, maakte me misselijk en schokte me diep.” Ondanks de zorgen die hij kreeg, overleed de tijger enkele dagen later. “Het heeft me behoorlijk wat tijd gekost om die schok te boven te komen en mijn motivatie terug te vinden. Ik ben er uiteindelijk toch in geslaagd en heb gezworen dat ik er alles aan zal doen om de tijgers te beschermen”, voegt hij eraan toe.

Doe een gift

Een gezondheidsrisico voor iedereen 

Jacht met valstrikken is vaak gericht op het vangen van wilde dieren om ze te verkopen op stedelijke markten. Deze praktijk is vaak illegaal en gevaarlijk.

Want zowel bij het vangen als bij het consumeren van wilde dieren verhoogt het gebruik van vallen de blootstelling van mensen aan diersoorten die mogelijk gevaarlijke virussen in zich dragen. Een groot deel van de wilde dieren waar men op jaagt met vallen, met name hoefdieren en carnivoren, behoren tot de zoogdierengroep die het grootste risico vertegenwoordigen op het overdragen van zoönoses.

Hoog tijd voor dringende oplossingen 

Gedreven door de vraag naar producten uit illegale handel in wilde dieren, leggen deze goedkope vallenn de bossen het zwijgen op. We moeten dringend maatregelen treffen om deze vallen een halt toe te roepen en de risico’s voor de volksgezondheid te beperken.

WWF dringt er bij de regionale overheden op aan om de wetgeving te versterken en de lokale gemeenschappen en inheemse bevolkingen te betrekken bij het oplossen van deze vallencrisis. De samenwerking met de lokale gemeenschappen is essentieel om wederzijdse beschermingsmaatregelen te vinden voor de ecosystemen waar ze van afhangen.

Steun onze acties

Bijkomende inkomsten zijn ook nodig om de beschermde natuurgebieden en de rangerpatrouilles te ondersteunen. Want patrouilles te voet zijn verre van de meest doeltreffende manier om vallen te vinden. Alleen al in de provincie Mondulkiri verwijderen de door WWF gesteunde patrouilles gemiddeld 1 000 vallen per maand. En nochtans is dit nog lang niet voldoende, want de patrouilles verwijderen slechts een klein deel van de vallen. Het aantal rangers is ruim onvoldoende, het woud is veel te groot en de vallen zijn moeilijk te vinden.

We moeten ook dringen de strijd opvoeren tegen de handel in wilde dieren. Markten en restaurants die soorten met een hoog risico verkopen moeten gesloten worden en de consumptie van risicovolle wilde soorten moet verboden worden.

Tot slot moeten de wetten aangepast worden om het gebruik en bezit van vallen te verbieden. De nationale wetgeving moet zowel volledig zijn, als op een coherente manier toegepast worden.

Lees het rapport