'Maak alle offshore-structuren natuurinclusief'

Brussel, 13 novermber 2023 - Het Prinses Elisabeth Eiland kan en moet hand in hand gaan met de natuur, onderstreept 4Sea (WWF-België, Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en Natuurpunt). De noordzeenatuur moet er niet alleen door beschermd, maar ook door verbeterd worden. Het Eiland moet dan ook ruimte voorzien voor vogels, vissen en schelpdierbanken, en moet circulair gebouwd worden. 'Bouwpromotoren en ontwikkelaars dragen een grote verantwoordelijkheid naar de samenleving toe', vertelt Sarah Vanden Eede, beleidsmedewerker oceaan bij WWF-België.

Op vlak van milieu bevindt het Belgisch deel van de Noordzee zich niet in een goede toestand, zoals nochtans voorgeschreven wordt door de Europese kaderrichtlijn Mariene Strategie. In geen geval mag de schaarse ruimte en/of de noordzeenatuur (zowel binnen als buiten beschermde natuurgebieden) verder aangetast worden. Daarom zet 4Sea zich in voor windenergie in het Belgisch deel van de Noordzee, die opgewekt wordt op een manier die goed is voor de natuur én het klimaat.

Nood aan antwoorden

4Sea stapte mee in een co-creatietraject rond een natuurinclusief ontwerp van het Prinses Elisabeth Eiland toen duidelijk werd dat het voorkeursalternatief, de transformatorplatformen, het niet haalde. Het doel? Een eiland dat de natuur- en biodiversiteitswaarden van de Noordzee maximaal beschermt én versterkt. Na bijna 2 jaar overleggen en debatteren in werkbanken met relevante Belgische mariene experts is er nog steeds grote nood aan antwoorden op de volgende vragen:

1) Wat is het energieplan voor België, inclusief het Belgisch deel van de Noordzee? Een dergelijk overzicht helpt ons het energievraagstuk op de beste manier op te lossen, in functie van modulariteit, flexibiliteit en circulariteit. Op zee moet dit energieplan zeker samensporen met een biodiversiteitsplan, zodat (gedeeltelijke) oplossingen voor de klimaatcrisis, geen biodiversiteitscrisis in de Noordzee veroorzaken.

2) Is een vaste, permanente structuur voor een lange tijd, zoals een eiland, noodzakelijk als men zich flexibel, circulair en modulair wil richten om het energievraagstuk op te lossen op de lange termijn?

3) Is de zandbalans groot genoeg om een eiland te bouwen, in gedachten houdend dat we ook een lopend co-creatieproject Kustvisie hebben om onze kustverdediging te garanderen in de (nabije) toekomst en onze zandvoorraad eindig is?

Meer dan 100 jaar

'Bouwpromotoren en ontwikkelaars dragen een grote verantwoordelijkheid naar de samenleving toe. Gelet op de schaal (maximaal 25ha op de zeebodem), de levensduur van de bouwwerken (makkelijk 50 tot meer dan 100 jaar) en de impact ervan op het marien milieu, moeten zij absoluut hun maatschappelijke plicht vervullen. Maak natuurinclusief en circulair ontwerp verplicht voor alle offshore-structuren', oppert Sarah Vanden Eede, beleidsmedewerker oceaan bij WWF-België. 'En dat op een significante en afdoende schaal op en rond de structuur.'

Omdat de ruimte in het Belgisch deel van de Noordzee schaars is, moeten we er strategisch en toekomstgericht mee omspringen, rekening houdend met de draagrkacht van het ecosysteem. 'Niet alles moet kunnen én mogen op, in en rond onze Noordzee', vertelt Sarah Tilkin, beleidsmedewerker Noordzee bij Natuurpunt.

'Het energie-eiland is het eerste in de wereld. Als trotse koploper, moet België het eiland meteen op de meest natuurinclusieve, en circulaire, manier bouwen. Zo wordt het een positief en leidend voorbeeld voor offshore infrastructuur in de Noordzee en elders,' zegt Almut Bonhage, beleidsexpert energie bij Bond Beter Leefmilieu.

Alle investeringen horen te gaan naar ontwerpelementen die de Noordzeenatuur behouden, versterken en herstellen. Vier vuistregels: 

Zo weinig mogelijk beton

• 1) Gebruik zo weinig mogelijk beton en zoveel mogelijk natuurlijke elementen.
• 2) Focus op de functies voortplanting, foerageren en schuilen van verschillende soorten (denk aan vogels, vissen, benthos), met sterke voorkeur voor richels op de stormmuren zodat klifbroeders zoals de drieteenmeeuw kunnen rusten, op krachten komen en broeden, en het aanleggen van een chaotisch stenentapijt op de zeebodem met complexe randen.
• 3) Focus op het creëren van natuurlijke habitat rond het eiland, met sterke voorkeur voor de (her)aanleg van grindbedden en de introductie van zwerfstenen op de zeebodem;
• 4) Aanvullend en waar nodig kan men investeren in technieken die de reproductie maximaliseren, van (larven van) organismen die we willen behouden, versterken en herstellen, zoals de Europese platte oester, dit om het herstel van schelpdierbanken te stimuleren.

Voldoende budget

'Om de kansen te benutten, de maatschappelijke plicht te vervullen en dit project te laten slagen, is het uitermate belangrijk dat steeds voldoende forse budgetten voorzien worden, dat spreekt voor zich', besluit Sarah Vanden Eede van WWF-België.