Orang-oetan, miereneter, nevelpanter... onze ingevoerde producten bedreigen deze en andere soorten. De EU moet hun ecosystemen beschermen.

© Bruce W. Bunting / WWF-US - © naturepl.com / Fiona Rogers / WWF – © naturepl.com - Nick Garbutt - WWF

Brussel, 18 januari 2022 - In een nieuw WWF-rapport wordt gewezen op de verantwoordelijkheid van de EU voor de omzetting van natuurlijke ecosystemen overal ter wereld, zoals bossen, savannes, veengebieden, graslanden en mangroves. Dat zijn cruciale habitats voor het voortbestaan van vele diersoorten die nu al met uitsterven worden bedreigd. Op dit moment draagt een deel van onze invoer van soja, rundvlees, tarwe, palmolie en hout in een alarmerend tempo bij tot de vernietiging van ecosystemen. Deze vernietiging draagt niet alleen bij tot de ineenstorting van de biodiversiteit, maar ook tot de klimaatverandering en het verlies van de vitale diensten die de natuur biedt en waarvan wij afhankelijk zijn.

De EU is na China de grootste importeur van grondstoffen die verband houden met ontbossing. Maar de EU importeert ook grote hoeveelheden producten uit niet-bosrijke natuurlijke ecosystemen in Indonesië, Brazilië en de VS, en heeft een belangrijke verantwoordelijkheid om die te beschermen. Dit wordt aangetoond in het nieuwe WWF-rapport "Savannen, graslanden, mangroven: de grootste slachtoffers van de EU". Deze ecosystemen spelen een essentiële rol bij de opslag van koolstof en zijn de laatste bolwerken voor bedreigde diersoorten.

Vernietiging sneller dan het Amazone regenwoud

Een van deze waardevolle ecosystemen is de savanne, die vaak wordt geassocieerd met het Afrikaanse continent. Toch beslaat de tropische savanne van de Cerrado meer dan een vijfde van het Braziliaanse grondgebied en herbergt zij bijna 5% van alle diersoorten in de wereld. De vernietiging gaat nog sneller dan die van het Amazonewoud en is de laatste maanden nog versneld: tussen augustus 2020 en juli 2021 is de Cerrado 8.531 km² kwijtgeraakt, het equivalent van de helft van Wallonië. In 2019 hebben we 70 000 ton rundvlees uit de Cerrado in Europa ingevoerd en was 14% van onze rechtstreekse soja-invoer in de EU afkomstig uit de Cerrado. De uitbreiding van de landbouwproductie in deze regio vormt een rechtstreekse bedreiging voor de honderden soorten die er leven, waaronder 75 ernstig bedreigde soorten.

Soja indirect op onze borden

Ook de sojateelt is een van de belangrijkste drijfveren voor de omzetting van de Argentijnse Chaco, en de EU is daar rechtstreeks bij betrokken, aangezien bijna een kwart van de totale soja-export uit deze ecoregio naar de EU gaat. Wij consumeren deze soja indirect: het wordt gebruikt om ons pluimvee, onze varkens en melkkoeien te voederen. Deze grote vraag brengt de Chaco in gevaar, ook al leven er ongeveer 500 vogelsoorten, 150 soorten zoogdieren, 120 soorten reptielen en 100 soorten amfibieën. Veel van deze soorten zijn afhankelijk van de open vegetatie van de savannes en graslanden, zoals de jaguar of de miereneter. Dit kegelvormige zoogdier, ook wel reuzenmiereneter genoemd, voedt zich met zijn grote tong voornamelijk met mieren en termieten.

Leefgebied van primaten opgegeten door palmolie- of garnalenproductie

De orang-oetan, ook een bedreigde diersoort, is ons beter bekend, hoewel zijn habitat minder bekend is. De veengebieden van Kalimantan, het Indonesische deel van het eiland Borneo, beslaan echter 4,8 miljoen hectare, oftewel 1,5 maal de oppervlakte van België. Ze herbergen een groot aantal bedreigde diersoorten, zoals de nevelpanter. Maar deze veengebieden - belangrijke waterrijke gebieden voor de wereldwijde opslag van water en koolstof - zijn in een alarmerend tempo omgezet, net als die op het eiland Sumatra, het laatste bastion voor de inheemse tijger en neushoorn, niet in de laatste plaats om ons van palmolie te voorzien.

Langs de kust van Kalimantan worden de mangroves ook omgezet, ditmaal voor de garnaalteelt. Indonesië is verantwoordelijk voor ongeveer 8% van de wereldproductie van garnalen en Europa is de bestemming van 6% van de totale export van het land. Toch vormen deze mangroves een belangrijke habitat voor vele soorten, zoals zee-egels, zijn ze zeer waardevol voor de kustbescherming en als kraamkamer voor veel vissoorten, en zijn ze ook een uiterst belangrijk koolstofreservoir.

Wat slecht is voor de soort is ook slecht voor het klimaat

De ineenstorting van deze habitats is dramatisch voor vele bedreigde soorten en ook voor het klimaat. De helft van de graslanden en savannes in de wereld is zo al verloren gegaan. 15% van de veenreserves in de wereld zijn vernietigd of aangetast en 35% van de mangroves is in slechts 20 jaar verdwenen. In het WWF-rapport wordt er bijvoorbeeld op gewezen dat graslanden en savannes een zeer belangrijke rol spelen bij de bestrijding van de klimaatverandering, aangezien zij ongeveer evenveel koolstof opslaan als bosecosystemen, d.w.z. 30% van de land-gebaseerde koolstof.

Natuurlijke niet-bos-ecosystemen kunnen niet worden genegeerd

De EU speelt een duidelijke rol bij de vernietiging van deze natuurlijke ecosystemen door de invoer van producten uit gebieden die een aanzienlijke omzetting hebben ondergaan of dreigen te ondergaan. In sommige gevallen is een groot deel van onze invoer afkomstig uit deze gebieden. Dit is bijvoorbeeld het geval voor rundvlees en soja die worden ingevoerd uit de Braziliaanse Cerrado, de Pampa of de Gran Chaco in Argentinië. Op 17 november heeft de Europese Commissie haar voorstel voor een wet bekendgemaakt om de impact van onze consumptie op de biodiversiteit in de wereld tot een minimum te beperken. Het pakt de ontbossing aan, maar vertraagt de mogelijke bescherming van andere ecosystemen. "Als de EU natuurlijke, niet-bosrijke ecosystemen van haar regelgeving uitsluit, zal de door de EU-consumptie veroorzaakte omzetting in deze ecosystemen doorgaan. Erger nog, het zou een aanzienlijk risico inhouden dat de vernietiging wordt versneld door een verschuiving van de productie van bossen naar niet-bos-ecosystemen," voegt Béatrice Wedeux, beleidsmedewerker en bosexpert bij WWF-België, hieraan toe.

Noten voor de redactie:

• Lees ook: “Ontbossing: EU-wet tegen ontbossing is goed begin maar onvoldoende om de vernietiging van de natuur tegen te gaan.”
• In het rapport "Savannahs, Grasslands, Mangroves: the EU's Biggest Sacrifices" heeft WWF de verbanden tussen de toeleveringsketens van de EU en de omschakeling en de gevolgen van deze omschakeling in 9 verschillende biomen belicht (click op de infografiek om ze in hoge resolutie te verkrijgen):