soja

Als soja de savanne en het bos binnendringt

Soja is een plant met eetbare peulvruchten die veel eiwitten en vetten bevatten en op grote schaal wordt geteeld op het Amerikaanse continent.

Wereldwijd is de sojaproductie sinds 1990 verdrievoudigd tot 348 miljoen ton in 2018, vooral omwille van het gebruik als diervoeder en voor agrobrandstoffen. De Verenigde Staten, Brazilië, Argentinië en Paraguay zijn goed voor bijna 50% van de wereldproductie.

Nochtans bedreigt de intensieve sojacultuur bossen en andere waardevolle natuurlijke ecosystemen.

Soja voor diervoeder

De Europese Unie (EU) is een belangrijke afzetmarkt voor sojaproducerende landen: de EU importeert ongeveer 34 miljoen ton soja per jaar, goed voor 12% van de wereldproductie. Naar schatting wordt 87% van de soja in de EU voor diervoeding gebruikt en hangt dus samen met de productie van vlees, zuivelproducten en eieren. Kippen (slachtkuikens en legkippen) zijn de grootste verbruikers van soja in de Europese Unie, gevolgd door melkkoeien en runderen. De resterende soja wordt gebruikt voor de productie van agrobrandstoffen en andere voedingsmiddelen.

Verdwijning van savannes en bossen

Wereldwijd wordt ongeveer 1 miljoen km² landbouwgrond gebruikt voor sojaproductie: een gebied zo groot als Frankrijk, Duitsland, België en Nederland samen. Dat leidt tot een enorme druk op het landgebruik in producerende landen, vooral in Argentinië en Brazilië. Voor de uitbreiding van de sojaproductie in Latijns-Amerika zijn grote gebieden met waardevolle bossen, graslanden en savannes gekapt, omgevormd of aangetast. 

Het intensieve gebruik van insecticiden en onkruidverdelgers in sojamonoculturen – meestal genetisch gemodificeerd (GGO) – verontreinigt de bodem en heeft verstrekkende gevolgen voor de waterkwaliteit en de biodiversiteit.

In Brazilië bestaat 7% van het Cerrado-gebied uit sojamonoculturen, een gebied zo groot als Engeland. Dit ecosysteem herbergt 5% van de wereldwijde biodiversiteit, waaronder 800 vogelsoorten en meer dan 11000 plantensoorten. De Braziliaanse bevolking hangt ook van het gebied af voor hun watervoorziening. De savannes worden vandaag jammer genoeg bedreigd.

2 tot 15%
van de ecosystemen van de waardevolle landschappen zijn verloren gegaan in het gebied van de Gran Chaco in Argentinië, vooral door sojaproductie.

Verantwoordelijkheid van België

Tussen 2013 en 2017 heeft België gemiddeld 2,5 miljoen ton soja per jaar ingevoerd. Zowel in ruwe vorm (bonen, schroot en olie), verwerkte vorm (agrobrandstoffen) als in levensmiddelen van dierlijke oorsprong (vlees, zuivelproducten, eieren van dieren gevoed met soja). De steeds groeiende vraag heeft ervoor gezorgd dat de oppervlakte die nodig is voor de productie van onze soja wereldwijd gestegen is met 80%: van 15 000 km² naar 27 000 km² in vijf jaar tijd. De geïmporteerde soja is vooral afkomstig uit Brazilië (33% van de totale voetafdruk), Argentinië (26%) en de Verenigde Staten (12%).

Hoewel soja een bron is van eiwitten voor de mens, is nauwelijks 3% van de soja-invoer in België rechtstreeks voor menselijke consumptie bedoeld: ongeveer 95% wordt als dierenvoeding gebruikt.
In ons land wordt 90% van de varkens en kippen in intensieve productiesystemen gehouden, soja is hun belangrijkste bron van eiwitten.

64%
van de Belgische voetafdruk hangt samen met hoge risico’s op ontbossing - in Brazilië, Argentinië en Paraguay.

Drie pistes voor tastbare oplossingen

Om de groeiende voetafdruk van de sojacultuur en de risico’s ervan voor de natuurlijke ecosystemen te beperken, zijn er drie oplossingen, waarvoor hefbomen op politiek vlak en in de privésector gecombineerd moeten worden, geactiveerd:

  • Een soja-invoer waarborgen die geen verband houdt met ontbossing en met omschakeling naar andere natuurlijke ecosystemen of met aantasting van biodiversiteit. Dat kan door een nieuw Europees wettelijk kader en een verantwoorde bevoorrading door alle bedrijven uit de productieketen.
  • Soja voor diervoeding vervangen door lokale peulvruchten.
  • Individuele sojaconsumptie verminderen door te kiezen voor voeding die minder dierlijke eiwitten bevat.

Acties van WWF

Om de verdwijning van natuurlijke ecosystemen voor de sojateelt te stoppen, werkt WWF zowel in producerende landen als in China en Europa waar de belangrijkste afzetmarkten zich bevinden.

We pleiten voor een Europese regelgeving die garandeert dat landbouwproducten die op de Europese markt worden gebracht niet afkomstig zijn van ontboste gebieden of verband houden met mensenrechtenschendingen. In de ogen van WWF moet de wetgeving alle natuurlijke ecosystemen beschermen en dus ook savannes zoals de Cerrado. 

We zetten ons ook in om bedrijven samen te brengen rond sectorale akkoorden die de ontbossing en de conversie van het Amazonegebied en de Cerrado stoppen. We helpen bedrijven om transparanter te werken en stappen te zetten in de richting van een verantwoorde bevoorrading die geen ruimte laat voor ontbossing en de verdwijning van natuurlijke ecosystemen.

We pleiten ook voor subsidies en andere vormen van politieke steun (bijvoorbeeld landbouwadvies, wetenschappelijk onderzoek) die de voedselautonomie van landbouwbedrijven ondersteunen en zo hun afhankelijkheid van soja verminderen.

Tot slot sensibiliseren we burgers voor de impact van de consumptie van dierlijke producten en roepen hen op om te kiezen voor voeding met plantaardige eiwitten.  Ontdek meer over het project Eat4Change.

Geïmporteerde ontbossing
Tijd om ermee te kappen!