In het nationaal park Liuwa, in Zambia, leven 10 000 mensen samen met de wilde dieren. Voedselonzekerheid en klimaatverandering maken het dagelijkse leven er niet gemakkelijk. Een jaar geleden werd de imkerij geïntroduceerd als mogelijke alternatieve bron van inkomsten. Het project is een groot succes, vooral onder de vrouwen. 

‘Toen we het imkerijproject gingen voorstellen in een van de dorpen van Liuwa, waren we zenuwachtig. De reactie van de dorpsbewoners viel moeilijk te voorspellen’, blikt Teddy Mukula terug. Hij werkt voor de NGO African Parks, die wordt ondersteund door WWF-België. Teddy wil de gemeenschappen in het nationaal park Liuwa sensibiliseren voor het belang van het behoud van de natuur om hen heen, en hen mogelijkheden bieden om daar profijt uit te halen. Zo kwam het project voor honingproductie tot stand.

‘Veel dorpelingen beschikken al over legale bronnen van inkomsten, zoals de visvangst. Maar met de klimaatverandering moet je nieuwe activiteiten ontplooien. Als er in een slecht jaar bijvoorbeeld amper vis te vangen valt, moeten we vermijden dat de dorpelingen zich gedwongen voelen om illegaal te gaan jagen in het park.’ Imkerij is een mooi voorbeeld van duurzaam gebruik van de natuurlijke rijkdommen, want de activiteit is voordelig voor de mens en behoudt of verbetert zelfs de biodiversiteit.

Sandra leeft van de visvangst … en van de imkerij

‘Wat ons vooral verbaasde toen we het project voorstelden aan de dorpelingen’, vertelt Teddy, ‘was de reactie van de vrouwen. Meestal horen we hen niet vaak tijdens de vergaderingen, maar deze keer toonden meerdere vrouwen interesse.’

Sandra Namukulo (foto) is een van hen. Als alleenstaande moeder van drie kinderen tussen 4 en 11 jaar oud, woont ze in een dorpje middenin de Liuwavlakte. Hier leeft men van het strikte minimum: er is een lagere school, maar geen elektriciteit, geen telefoonontvangst, en de eerste verzorgingspost bevindt zich zo’n twintig kilometer verderop. Sandra behoort tot de eerste bijenhoudsters van het park, een project waar ze zich in oktober 2019 met hart en ziel heeft ingestort. Al hield ze daarnaast ook nog de visserij aan als hoofdactiviteit, en zorgde ze voor haar gezin. Deze vrouw, die ook wel eens ‘de kampioene’ wordt genoemd, kreeg haar beschermende uitrusting en bijenkorven van African Parks. Na een opleiding ging ze aan het werk.

Alles was klaar voor het nieuwe avontuur … Maar de eerste maanden bleken een grote flop. ‘Het voorbije jaar was erg moeilijk. Het seizoen was zo droog dat de korven niet gekoloniseerd werden door bijen. We boekten geen enkel resultaat’, betreurt Teddy. Maar dit jaar is het anders. Op een ochtend begin oktober, een jaar na de start van het project, riep Sandra toen Teddy aankwam uit: ‘Kom snel kijken, het is niet te geloven, de korven zijn gekoloniseerd!’

Liuwa, vruchtbaar land dat van ver komt

Het nationaal park Liuwa is ongeveer even groot als de provincie West-Vlaanderen en maakt deel uit van een uniek landschap van grasvlakten die periodiek overstromen. Dit veroorzaakt elk jaar een van de grootste gnoemigraties op het continent, een adembenemende schouwspel. Liuwa is het levende voorbeeld van hoe mensen en wilde dieren beide in hun levensbehoeftes kunnen voorzien in een gedeeld, vruchtbaar landschap. Al is die cohabitatie niet altijd eenvoudig en blijven de uitdagingen talrijk. ‘Voedselzekerheid blijft hier een groot probleem. En het ontbreekt de mensen aan alternatieven, wat soms rampzalige gevolgen heeft.’ Teddy verwijst naar de stroperij die tot in 2003 haast alle wilde dieren uit de vlakte heeft weggeroofd. Zebra’s, gnoes, cheeta’s, leeuwen … Tegenwoordig herstellen de populaties zich weer. Maar de weg naar een ideaal evenwicht tussen de dorpelingen en de wilde fauna en flora is nog lang. Daarom mikt African Parks niet alleen op honing. Van landbouwopleidingen over preventie tegen conflicten met roofdieren tot voorlichting van schoolkinderen: alles is voorzien voor een samenleving die elk levend wezen respecteert. 

Een bemoedigende balans

De toekomst van Liuwa is onlosmakelijk verbonden met het welzijn van zijn inwoners: dit project laat hen niet alleen toe om hun voedselzekerheid te vergroten en hun weerstand tegen de klimaatverandering te versterken, maar biedt hen ook een toekomst vol hoop en mogelijkheden. 

De lokale bevolking, bondgenoten voor natuurbehoud

WWF is ervan overtuigd dat we de mens nauw moeten betrekken bij een duurzame en doeltreffende bescherming van de natuur. Daarom staat de lokale bevolking centraal in onze projecten voor natuurbehoud. Onze grootste successen boeken we wanneer we oplossingen verwezenlijken die zowel de natuurlijke rijkdommen beschermen als het welzijn en de welvaart van de lokale gemeenschappen verhogen die in deze natuurgebieden leven.