Het Europees landbouwbeleid mist zijn doel: de tientallen miljarden euro’s aan landbouwsubsidies komen vooral grote boeren en agro-industrie ten goede, terwijl lokale landbouwers er massaal mee kappen en het leefmilieu een zware impact ondervindt. Het huidige beleid komt steeds meer onder de druk. Daarom start de Europese Commissie nu een consultatieronde bij haar burgers. De Belgische natuur-en milieuorganisaties roepen iedereen op hun stem te laten horen voor een landbouwbeleid dat boer én natuur helpt.

De debatten over het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) van Europa vinden doorgaans achter gesloten deuren plaats, onderhevig aan de druk van lobbyisten van de agro-industrie. Maar tot 2 mei krijgen burgers de unieke kans om hun stem te laten horen over de geplande hervorming van het landbouwbeleid. Zo’n gelegenheid doet zich mogelijk niet meer voor. Nochtans gaat het over thema’s die elke burger aanbelangen: voeding, gezondheid, biodiversiteit en de levenskwaliteit van ons platteland.

Vandaag gaat bijna 40% van het Europees budget naar het GLB, een erg belangrijke uitgavenpost dus. In ruil daarvoor vraagt Europa aan de landbouwsector om kwaliteitsvoedsel te produceren zonder leefmilieu, biodiversiteit of volksgezondheid te ondermijnen. Er verschijnen echter hoe langer hoe meer rapporten die aantonen dat het Europees landbouwbeleid daar niet in slaagt.

80 % van de middelen gaan naar 20 % van de boeren. In Vlaanderen stoppen er jaarlijks zo’n duizend. De kleine verdwijnen, de grote komen terecht in een agro-industriële race to the bottom. Voedsel krijgt niet meer de prijs die het verdient, boeren en het leefmilieu betalen de rekening.

Hoe is het zover gekomen?

In 1957, middenin de demografische boom, wordt het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid gelanceerd. De doelstellingen zijn helder: productiviteit verhogen, landbouwbedrijven moderniseren en de markt stabiliseren. Maar sinds de jaren 70 wordt Europa geconfronteerd met overproductie. In plaats van het beleid aan te passen en de risico’s op vlak van gezondheid, milieu en natuur te verkleinen en het op te nemen voor de familiale landbouwer, kiest Europa voor maximale productie en concurrentie met wereldmarkten.

Sindsdien bleef de slinger doorslaan aan diezelfde kant. De opeenvolgende hervormingen van het landbouwbeleid zorgen telkens voor een verdere liberalisering van de landbouwmarkten. De afschaffing van de prijsregulering maakt het inkomen van boeren onzeker, zonder dat het de consument een voordeel oplevert.

Intussen gaan kleine landbouwbedrijven over de kop, worden kwaliteitsvolle lokale producten vervangen door massaproductie en verdwijnt onze biodiversiteit in landbouwgebied in razend tempo. De laatste dertig jaar is de helft van de typische landbouwvogels verdwenen.

Momentum

Europa heeft in het verleden haar burgers nog wel om advies gevraagd over geplande hervormingen. Maar vandaag is anders. Er is een opvallende bewustwording bij de Europese Commissie dat dit landbouwbeleid zijn doelen niet haalt. Zo maakte ook gewezen eurocommissaris Fischler zich sterk dat het tijd is voor een radicale hervorming van het beleid. Een boodschap die hij vooral richt aan de lidstaten, waar doorgaans behoudsgezind gestemd wordt.

Wat sleutelen aan oude recepten werkt niet meer. Wie een omslag wil, moet de pot landbouwsubsidies voortaan anders verdelen. 

Natuurpunt, Natagora, WWF-België, Inter Environnement Wallonie en Bond Beter Leefmilieu hebben op www.natuurpunt.be/livingland en http://www.wwf.be/nl/livingland een webtool voorzien waarmee iedereen op een eenvoudige manier zijn stem kan laten horen. Ook elders in Europa zoekt de milieubeweging met de campagne “Living land” steun voor een duurzamere landbouw.