Korhoenders: kroniek van een missie van de laatste kans!

Korhoenders: kroniek van een missie van de laatste kans!

Eind april nam WWF deel aan een missie om in het binnenland van Zweden korhoenders te vangen, waar deze soort nog talrijk voorkomt. Daarna werden de vogels in België in de Hoge Venen uitgezet, waar de populatie met uitsterven is bedreigd. WWF-België brengt haar ervaring op het vlak van ecologie in het project en financiert de hele Scandinavische missie om de soort in België te redden, mede dankzij de steun van de Nationale Loterij.

 

Corentin Rousseau, specialist op het vlak van natuurbehoud bij WWF, maakte deel uit van deze originele expeditie. Hij legt ons uit hoe een dergelijke missie verloopt.

WWF tetras lyre korhoen gallery04

De missie begon met het vertrek van een van onze teams drie dagen voordat de anderen vertrokken, om de baltszones te gaan zoeken die “lek” (ontmoetingsplaatsen) worden genoemd. In deze zones werden instrumenten geplaatst om de vogels te vangen. Het was dus van vitaal belang om van bij het begin van de missie meerdere lekken te vinden. Het gaat vaak om vlakke, open zones, bijvoorbeeld in het bos, op bevroren meren of moerassen. Ze worden in hoofdzaak 's morgens van 3u30 tot 7u door de dieren bezocht. Het is dus zaak om even vroeg uit de veren te zijn als een korhoen. 

Grillig weertje

Eerste vaststelling van dit team: er ligt nog zeer veel sneeuw en het baltsen is pas begonnen, wat hun werk bemoeilijkt. Na drie dagen zoeken vinden ze twee lekken.

Wanneer het tweede team ter plaatse is aangekomen, worden de eerste vallen snel gezet. De vallen zijn vangnetten bestaande uit een aluminium frame bedekt met een dun net. Een zijkant van dit vangnet wordt vervolgens met een dun touwtje opgehangen, wat we een ontspanner noemen. Wanneer het korhoen onder het vangnet loopt en op het dun touwtje stapt, dan klapt het vangnet dicht en zit de vogel gevangen. In het vangnet werden wat graantjes gelegd, zodat het dier eerder aan eten denkt in plaats van aan ontsnappen. De opstelling van het vangnet is strategisch, want het korhoen moet binnen de 30 vrije centimeter onder de val door lopen.

WWF tetras lyre korhoen gallery03

Strategisch spel tussen mannetjes en vrouwtjes

De haantjes van de korhoenders verdedigen regelmatig hetzelfde kleine territorium die ze op de lek innemen. Men dient dus strikt de positie van elk exemplaar te observeren, en daarna overdag de vangnetten op deze welbepaalde plaatsen op te stellen. De wijfjes hebben echter een andere strategie: ze observeren de mannetjes door zich min of meer willekeurig over de lek te verplaatsen. We gebruiken dan een klein net waar ze langs lopen om ze naar de vangnetten te geleiden. Onder de leden van de ploeg ging de discussie vaak over de beste plaatsen voor de netten en vangnetten. Het werken in de moerassen was niet altijd gemakkelijk, want het ijskoude water liep vaak in onze laarzen...

WWF tetras lyre korhoen gallery02

Wanneer de vangnetten eenmaal waren uitgezet, begon het werk de volgende dag midden in de nacht. We moesten om 1u30 's morgens uit de veren om alles klaar te hebben om 3u, voordat de korhoenders op de lekken verschenen. Vanuit ons basiskamp was het vaak meer dan 30 minuten tot aan de lekken. Eenmaal ter plaatse moesten we de vallen nauwkeurig activeren, wat vaak meer dan 45 minuten tijd in beslag nam. Daarna lagen we op de loer, wachtend tot we de eerste korhoenders op de lek zagen verschijnen. De mannetjes komen als eerste aan, kirrend, roepend en met vreugdesprongetjes. Ze verdedigen een stuk territorium op de lek: elk mannetje dat hier binnendringt, wordt snel met uithalen van hun bek en klauwende pootjes weggejaagd. Vaak komen de vrouwtjes een uur later aan, en de mannetjes maken hen al snel het hof.

Bepaalde lekken en bepaalde ochtenden zijn vruchtbaarder dan andere... Sommige dagen konden we slechts een paar korhoenders vangen, andere dagen een twaalftal. Op het einde van ons verblijf hadden we in totaal twintig mannetjes en acht vrouwtjes gevangen. We hadden een quota om tien mannetjes te vangen, daarom hebben we de helft weer moeten vrijlaten en hebben we de acht vrouwtjes behouden.

Zodra de vogels waren gevangen, werden genummerde ringen rond hun pootjes gedaan om ze individueel te identificeren, en een gps-zendertje op hun rug aangebracht, om hun verplaatsingen te bestuderen wanneer ze weer zijn uitgezet. Daarna werden de dieren door een gecertificeerde dierenarts van het district gecontroleerd. Vervolgens moesten ze snel naar de Hoge Venen worden overgebracht. Elke morgen vertrok een team dus naar het zuiden, namelijk een Nederlands team en een Belgisch team, om de trajecten te optimaliseren.

WWF tetras lyre korhoen gallery01

Aangekomen op het hoogste punt van België, werden de dieren vrijgelaten in hun voorbestemde habitat. Hier troffen ze een omgeving aan die sterk op hun Zweedse habitat leek, met dezelfde plantensoorten om zich te voeden: bosbes, veenbes, wollegras, wilg, enz., maar ook dezelfde roofdieren: vos, havik, enz. Ze weten dus waarvoor ze moeten opletten.

We hopen dat ze hun nieuwe habitat op de Hoge Venen snel zullen aanvaarden, en misschien zullen over enkele weken de eerste korhoenkuikentjes verschijnen... We volgen dit verder van dichtbij op, samen met onze partners ter plaatse. Laten we onze vingers kruisen voor een mooie toekomst voor het korhoen in België!

 corentin