Een uniek oesterbankherstelproject dat half mei op meerdere locaties in het Nederlands deel van de Noordzee is gestart, lijkt succesvol uit te pakken. Het project experimenteerde met 3D-geprinte rifstructuren, en herstel van oesterbanken in zowel windmolenparken als op grotere diepte (28 meter). Daarnaast zijn er afspraken gemaakt over beperkingen voor bodemberoerende visserij op de herstellocaties. Een inspirerend voorbeeld voor het herstel van oesterpopulaties in het Belgisch deel van de Noordzee.

Tot het begin van de 20ste eeuw vormde de Europese Platte oester in het Engelse Kanaal en de Noordzee uitgebreide oesterbanken. Dergelijke wilde oesterbanken herbergen een hoge en unieke soortenrijkdom. Haaien en roggen zetten er hun eieren af en kleine visjes en garnalen vinden er bescherming. De banken vormen een belangrijke voedingsbodem voor roofvissen, zeevogels en zeezoogdieren. Helaas zijn deze oesterbanken bijna volledig verdwenen door overbevissing, ziektes en koude winters. Het bestaan ervan geraakte zelfs bijna in de vergetelheid.

Wereldwijd worden koraalriffen en schelpdierbanken nu actief hersteld en beschermd vanwege de verhoogde visproductie, waterkwaliteit, bodemstabiliteit en de bijdrage die ze leveren aan kustbescherming. Tenzij er een bronpopulatie aanwezig is, keren schelpdierbanken niet uit zichzelf terug. Daarom zetten initiatiefnemers Wereld Natuur Fonds (WNF) en ARK Natuurontwikkeling op verschillende plaatsen in het Nederlands deel van de Noordzee Platte oesters uit. Zo willen ze leren wat de succesfactoren van actief herstel zijn en hopen ze ervoor te zorgen dat wilde Platte oesterbanken weer voet aan grond krijgen.

Verschillende onderzoeksinstellingen bundelden hun krachten in het Platte Oester Consortium. Samen starten ze proef- en herstelprojecten op en doen ze onderzoek en monitoring van deze projecten. Vissers werden betrokken in verband met de plaatsing van de herstelprojecten. In het gebied Borkumse Stenen zal bijvoorbeeld vrijwillig niet meer gevist worden nadat 6 000 kilo Platte oesters geplaatst werden, onder meer op de 3D-geprinte rifstructuren. In het windmolenpark Buitengaats (GEMINI) worden 1 000 kilo oesters en 6 proefkooien geplaatst rondom twee windturbines (W5 en V8). Dit is de eerste poging op de Noordzee om een oesterbank in een windmolenpark te starten. In windmolenpark Eneco Luchterduinen zijn er eveneens plannen voor kunstriffen en het uitzetten van oesters.

Binnenkort ook in het Belgisch deel van de Noordzee?

Tot aan de tweede helft van de 19e eeuw waren ook voor de Belgische kust oesterbanken aanwezig, in het Westhindergebied. Recent onderzoek tussen 2005 en 2018 toonde aan dat op de Hinderbanken nog altijd een geschikt leefgebied aanwezig is en dat ze een hoge biodiversiteit herbergt, al is die een stuk lager dan oorspronkelijk. De voortdurende bodemberoerende visserij-activiteit in het gebied verstoort de zeebodem en verhindert een mogelijk herstel van de oesterbanken. Bodembescherming is cruciaal om schelpdierbanken een duurzame toekomst te geven. De grote vrouwelijke Platte oesters, die dikwijls ouder zijn dan 15 jaar, zouden niet meer verwijderd mogen worden. Zij zijn namelijk cruciaal voor de voortplanting omdat ze veel larven produceren.

Ook in het Belgisch deel van de Noordzee is een oesterbankherstelproject mogelijk. De herziening van het huidige marien ruimtelijk plan is het ideaal moment om dit uit te werken.

In de publieksconsultatie van het marien ruimtelijk plan vragen WWF en Natuurpunt momenteel om:

1. Een zone exclusief voor te behouden voor natuurontwikkeling en –herstel in Natura 2000-gebied, waar alle bodemberoerende activiteiten uitgesloten worden,
2. Een zone voor een proefproject “herstel grindbedden” in de zone van de nieuwe windmolenparken.

Daarnaast is er nood aan een Nationaal Plan voor Oesterbankherstel. De verschillende internationale herstelprojecten moeten opgenomen worden in een netwerk van gebieden waar bodemberoerende visserij niet meer toegelaten is, zodat ze elkaar positief kunnen beïnvloeden. De overheid moet een belangrijke faciliterende rol spelen bij het creëren van kansen voor aanleg en duurzaam beheer van oesterbanken op zee, binnen en buiten natuurgebieden.