Antoine Lebrun, CEO van WWF-België, was in Cambodja om de terreinprojecten van WWF te bezoeken in de regio van de vloedbossen in de Mekong. Hij deelt zijn indrukken met ons in verschillende blogposts.

Dinsdag 10 oktober

Bij een tankstation op weg naar Phnom Penh in Kratie, lunchpauze… Ik sla de maaltijd beleefd af...

Aan het einde van de dag aangekomen in Kratie, een provincie aan de rand van de Mekong. Vanaf de oever is de overkant nauwelijks te zien. Het is het einde van het regenseizoen en het water staat nog erg hoog. De Mekong voert een indrukwekkende hoeveelheid modder, stukken hout en materiaal mee dat recht uit de Chinese Himalaya naar beneden stroomt. Welkom in Kratie, Cambodja. 

Zicht op de Mekong in Kratie, Cambodja

De Mekong telt een aantal zeldzame inheemse soorten, waarvan het grootste deel met uitsterven bedreigd wordt: de reuzenmeerval (Pangasianodon gigas) die 3 meter lang en bijna 300 kg kan worden; de reuzenzoetwaterpijlstaartrog (Himantura polylepis) die 2 meter diameter kan worden en 600 kg kan wegen, en dan als laatste de Irrawaddydolfijn (Orcaella brevirostris) die met uitsterven bedreigd wordt in de Mekong (ongeveer 85 individuen over in Cambodja). 

 Inheemse bevolking en natuurlijke hulpbronnen

Woensdag de 11^e  

Vertrek ik ’s morgens vroeg. Ik moet de boot nemen om de Mekong over te steken om me bij de bosgemeenschap van Tonsong Tlak te voegen, waar we de vertegenwoordigers van het dorp ontmoeten. 

De troebele wateren van de Mekong

De Mekong blijft een belangrijk transportmiddel in de regio

Het gebied van de dorpsgemeenschap grenst aan het ’Prey Lang Wildlife Sanctuary’, een van de best bewaarde bosgebieden van Cambodja. Het is een van de 8 dorpsgemeenschappen die gesteund worden door WWF omdat ze naast de beschermde gebieden van Kratie liggen. Deze dorpsgemeenschappen vormen inderdaad een buffer tussen de gebieden voor economische- en landbouwactiviteiten, en die voor het behoud van de natuur. Het gaat meestal over inheemse gemeenschappen die een historisch recht hebben op het land dat ze bewonen en voor wie het bos en de rivier nog essentiële bestaansmiddelen zijn. Door ons werk helpen wij het recht van deze gemeenschappen op het land te laten erkennen en helpen wij hen om de bossen en rivieren te beschermen tegen stropers, de fragmentatie van de bossen en de illegale visvangst, om ecotoerisme te ontwikkelen enz.

Aankomst in het dorp

Typisch huis voor dit dorp

De bosgemeenschap van Tonsong Tlak telt 460 families. Het dorp ligt in het centrum van een gemeenschapsbos van ongeveer 50 km2. Laatst nog werd dit bos bedreigd door een project voor rubberexploitatie, dat het land waar de gemeenschap van leeft probeerde over te nemen. In theorie is de toegang tot de grond relatief duidelijk maar in de praktijk missen er nog elementen om de bescherming van het gebied efficiënter te maken, zoals het kadaster of het afbakenen van de verschillende zones op het terrein door bijvoorbeeld palen neer te zetten. Dit is een van de domeinen waarop wij actief in zijn, door afbakeningen op de grond te financieren voor zones die alleen door de gemeenschappen gebruikt mogen worden. Daarnaast is de gemeenschap slachtoffer van illegale houtkap en van stroperij, die zich voordoen in hun gedeelte van het bos. We helpen de gemeenschappen om te patrouilleren zodat stropers en houthakkers niet ongestraft en illegaal hun gang kunnen gaan. 

De dorpsgemeenschap heet ons van harte welkom, vereerd dat een ‘donateur’ hen voor het eerst komt bezoeken.
De interactie tussen de dorpelingen is levendig en de spanningen,
veroorzaakt door de druk op de natuurlijke hulpbronnen van het bos, zijn voelbaar.

Visvangst onder druk 

Na twee uur vol uitwisselingen verlaten we de bosgemeenschap om ons bij een gemeenschap van vissers te voegen op een eiland in het midden van de Mekong. De context is hier anders, maar de problemen zijn vergelijkbaar. De grote vissen waarover we spraken blijken verre herinneringen voor de vissers te zijn. Een van de oudere vissers haalt zich de tijd van Pol Pot voor de geest waar het nog mogelijk was om Irrawaddydolfijnen tot in Phnom Penh kon zien… 

Levendige discussie met de vissers.
De vrouwen worden veel minder gerepresenteerd dan in de bosgemeenschap,
ze zitten neer op de achtergrond, in hun pyjama’s…
maar dat is een veel voorkomende modetrend in deze streken. :)

Zij betreuren allemaal de visvangst die slecht is voor de verschillende vispopulaties, zoals het gebruik van de kieuwnetten – verticaal gespannen visnetten die alles vangen wat voorbij stroomt. Meer recentelijk zijn andere zorgwekkende praktijken opgedoken: 20 tot 30 boten vertrekken vanuit de stad en plunderen zonder visvergunning de rivier door middel van elektrische schokken die de vissen verlammen in een straal van meerdere tientallen meters (een zelfgemaakte versie van de Taser…), en vergemakkelijken op deze wijze de visvangst. Volgens de vissers van de gemeenschap werken de stropers van de Mekong onder invloed van drugs om zo agressiever tewerk te gaan. Het is duidelijk dat de vissersgemeenschap niets kan doen tegen deze ‘invasies’. Ze hebben inderdaad niet de middelen om hen te stoppen en de autoriteiten reageren weinig of niet... 

Visfuiken ide gebruikt worden door de vissergemeenschap.

Het gemeenschaphuis.

De hoofdweg, die vooral gebruikt wordt voor het transport van rozenhout... op kleine schaal.

Bij het verlaten van het dorp kruisen we een man op een scooter die rozenhout vervoert… Illegaal meegenomen uit een nabijgelegen bos. Hij rijdt ons voorbij zonder zich zorgen te maken… Daar moet bij vermeld worden dat er voor de hele provincie maar een vijftigtal rangers zijn, en maar één enkele zaak voor de rechter is verschenen vorig jaar. Het rozenhout is zo zeldzaam en kostbaar dat de gps-coördinaten van een boom alleen al voor $ 500 worden verkocht. De verleiding is dus groot voor een erg arme bevolking om hieraan toe te geven, zonder dat men zich ervan bewust is dat dergelijk gedrag gevolgen heeft die niet terug te draaien zijn (het verdwijnen van een soort in een regio) en dat dit ten koste gaat van de toekomstige generaties.

Er is nog een lange weg te gaan…

Volgend hoofdstuk